Meteorenzwerm - dutch-meteor-society

Meteoren aan de zomerhemel

Perseïden 2025 in maanlicht omstandigheden

Met volle maan op 9 augustus 2025 zijn de omstandigheden om de Perseïden waar te nemen niet echt gunstig. Hier enkele waarneem tips om toch van de Perseïden te kunnen genieten.

De Perseïden zijn het rest product van de beroemde komeet 109P/Swift Tuttle. Deze was voor het laatst waarneembaar in 1992. Elk jaar rond 12 augustus trekt de Aarde dicht langs de baan van deze komeet. In die baan bevinden zich veel stofdeeltjes afkomstig van de komeet en als ze in botsing komen met de aardatmosfeer worden ze zichtbaar als meteoren. De stofdeeltjes in de Perseïden zwerm zijn door onder andere gravitationele krachten van de grote planeten verspreid geraakt. De aarde ontmoet de eerste stofdeeltjes rond 15 juli en verlaat de zwerm begin september. Als de aarde zich het dichtst bij de komeetbaan bevind, de dichtheid van de stofdeeltjes op zijn hoogst en zijn dus zijn de meeste Perseïden zichtbaar. Onder goede omstandigheden (een echt donkere hemel, een onbewolkte hemel en een volledig uitzicht) kun je dan tot 50 á 70 Perseïden per uur tellen. Echter, het vele maanlicht dat de hele nacht aanwezig is zal flink afsnoepen van de zichtbare aantallen Perseïden, reken op de helft of minder. Veel hangt ook af van het weer en persoonlijke perceptie.

Doordat de deeltjes in de Perseïden zwerm in dezelfde richting bewegen lijken ze vanuit hetzelfde punt aan de sterrenhemel weg te schieten. Dat punt noemen we de radiant. Het is een perspectivisch effect vergelijkbaar met een sneeuwbui waardoor je heen fietst. De sneeuwvlokken lijken vanuit één punt te komen. Rond 12 augustus staat het vluchtpunt in het sterrenbeeld Perseus, vandaar de naam de Perseïden. Echter door de beweging van de Aarde veranderd de richting vanwaar de stofdeeltjes de aarde naderen. Daardoor veranderd de radiantpositie van de zwerm gedurende de hele periode, zie het bijgaande kaartje van de International Meteor Organisation met radiantposities voor de Perseïden tussen 15 juli en 25 augustus.

Waarneemtips

Zorg ervoor dat de maan buiten je beeldveld staat. De maan is een zeer helder object en verblind als je er recht op kijkt. Je ogen hebben 15 minuten nodig om aan de donkerte te wennen en elke keer als je naar de maan kijkt ben je je donkerte adaptie kwijt. Kijk dus vooral in noordelijke of noordwestelijke richting. Later in de nacht als de maan in het zuiden staat kan je ook in noordoostelijke richting kijken.
Zorg ervoor dat je geen directe verlichting in je beeldveld hebt, kijk ook niet tussendoor op je mobiel want ook hierdoor kan je donkerte adaptie verdwijnen.
Zorg voor een uitzicht zonder obstructie. Heb je maar de helft van je beeldveld zonder obstructie, ga je ook veel minder zien.
Een goed doorzichtige atmosfeer helpt ook om meer meteoren te kunnen zien. Ben je in het buitenland dan kan je op grotere hoogte meer meteoren zien.
Overigens kun je eind juli zonder maanlicht ook al leuke aantallen meteoren zien. Reken op 10 Perseïden per uur. Tel daarbij ook de kleine zwermen zoals de zuidelijke delta Aquariiden on de Capricorniden en de hogere sporadische activiteit op dan kun je tot 20 a 25 meteoren per uur zien in de laatste uurtjes van de nacht.
Ook in augustus kunnen de nachten koud verlopen. Zorg ervoor dat je warme kledij aan trekt en neem waar vanaf een comfortabele ligstoel met een slaapzak als je wat langer wil kijken.

Radiantdrift van de Perseïden. Half juli bevindt de Perseïdenradiant zich net onder de karakteristieke W van het sterrenbeeld Cassiopea; eind augustus is deze doorgeschoven naar het sterrenbeeld Camelopardalis (Giraffe)

Perseïden aan de nachthemel. Camera Sony Alpha A7 II2 met Sigma 20mm F/1.4 DG DN Art Sony FE lens.

Terugkeer van de Andromediden in 2024

Cams netwerk legt uitbarsting vast

De Andromididen hebben in de 19e eeuw grootste sterrenregens gegeven. De zwerm is geassocieerd met de gedesintegreerde komeet 3D/Biela.
Rond 1846 brak deze komeet in twee delen en in 1872 keerde de komeet niet terug. In plaats daarna waren er dat jaar grootste sterrenregens te zien. Het fenomeen herhaalde zich in 1885.
Peter Jenniskens, SETI Institute and NASA Ames Research Center; A. Howell, Cameras for Allsky Meteor Surveillance (CAMS) low-light video survey, Florida; C. Johannink and M. Breukers, CAMS BeNeLux; N. Moskovitz, Lowell Observatory;
and L. Juneau, CAMS Arkansas, rapporteerden de terugkeer van de roemruchte meteorenzwerm. De waarnemingen betreffen de phi-Cassiopeiiden (IAU zwerm nr. 446), een component van de Andromediden van komeet 3D/Biela gedurende de periode van 28 november tot 4 december 2024.
In totaal werden 31 december phi-Cassiopeiiden simultaan vastgelegd door CAMS BeNeLux, 25 stuks door LO-CAMS, 21 door CAMS California, 14 door CAMS Florida en 6 door CAMS Arkansas.
Gedurende deze periode nam de activiteit geleidelijk aan toe en gaf een maximum bij zonslengte 251°.08 ± 0°.12 (equinox J2000.0) op 3 december, waarna de activiteit zeer snel afnam.
Tijdens de piek kwamen de meteoren vanuit de geocentrische radiantpositie RA=20°.6 ± 1°.3, Decl = +55°.6 ± 0°.6 met een geocentrische snelheid van 17.3 ± 1.2 km/s. Een vergelijkbare uitbarsting werd gezien in 2011 maar niet in tussengelegen jaren.
In 2011 lag de radiant bij RA=20°.0 +/- 0°.2, Decl.=+57°.7±0°.2 met Vg = 16.4 ± 0.2 km/s tijdens de piek bij zonslengte 251°.88 ± 0°.14.

Bron:
Electronic Telegram No. 5500
Central Bureau for Astronomical Telegrams
Oxford; Cambridge, MA 02138; U.S.A.

De komeet van Biela in 1846 in een oude prent.

Boötiden lieten zich zien!

Vuurbol boven de Noordzee

In de eerste dagen van het jaar vragen de Boötiden, in het verleden ook wel Quadrantiden genoemd, onze aandacht.
Slechts zelden laat deze zwerm zich in volle glorie waarnemen. Met een kortdurend maximum op 3 of 4 januari is de kans op een langdurig heldere periode nét tijdens het maximum in onze streken gering.
Toch deden de Boötiden van zich spreken in de eerste dagen van 2025. Zo legde het CAMS netwerk een groot aantal Boötiden vanuit meerdere posten vast. Daaruit kon een fraaie radiantplot worden afgeleid. De Boötiden zijn als zwerm duidelijk herkenbaar.

Vuurbol

Op 3 januari 2025 om 20:27:26 UT verscheen een zeer helder exemplaar van deze zwerm boven de Noordzee. De weersomstandigheden in Nederland en België waren op dat moment zeer wisselend maar tussen de buien door konden maar liefst zes posten van het Europees Netwerk de vuurbol vastleggen: EN901 Humain, EN902 Engelmanshoven, EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN907 Oostkapelle en EN908 Ermelo. Voor de dichtstbijzijnde posten, Terschelling en Benningbroek, vormde de vuurbol een fraaie verschijning aan de hemel.
Voor de verste post, Humain, lag het beginpunt op een afstand van meer dan 400 kilometer.
De oplichthoogte was 96,5 km en de uitdoofhoogte 65,3 km. Het 127 km lange traject werd in ruim 3 seconden afgelegd.
Voor wie toevallig buiten liep en in de juiste richting keek, vormde deze vuurbol een mooi spektakel, door sommigen wellicht voor verlaat nieuwjaarsvuurwerk aangezien.

Projectie van het traject van de vuurbol van 3 januari 2025 20:27:26 UT op het zeeoppervlak. De groen gemarkeerde posten hebben de vuurbol vastgelegd.

Radiantplot van de Bootiden in de nacht van 2 op 3 januari 2025, gebaseerd op CAMS data. De radiantpositie van de Boötiden is duidelijk herkenbaar.
Data CAMS BeNeLux / Carl Johannink.

De Boötide vuurbol van 3 januari 2025 20:27:26 UT vastgelegd door all-sky station EN905 in Benningbroek (foto: Jos Nijland)

Dezelfde vuurbol, gefotografeerd op station EN908 te Ermelo. Foto: Koen Miskotte

Tussen de wolken door, gefotografeerd vanaf Terschelling, station EN903. Foto: Marco Verstraaten.

Videonetwerken ontdekken nieuwe meteorenzwerm

nu Capricoriniden zichtbaar tijdens de Perseïden periode

Peter Jenniskens, SETI Institute en NASA Ames Research Center, meldt de ontdekking van een nieuwe bevestigde meteorenzwerm met langzame meteoren met een radiant in de buurt van de ster nu Cap tijdens de zichtbaarheidsperiode van de Perseïden in 2024.
De radiant bevond zich net onder die van de alfa-Capricorniden zwerm in de periode van 10 tot 15 augustus.
Deze meteorenzwerm werd voor het eerst gedetecteerd met videowaarnemingen op 3 augustus 2024 en voor het laatst op 16 augustus 2024. De activiteit van de zwerm omspant de zonslengte-periode 131,3 tot 143,5 graden en is gecentreerd op 139,05 graden (equinox J2000.0).
62 leden van de nieuwe zwerm werden simultaan vastgelegd door CAMS New Zealand (gecoördineerd door J. Baggaley, University of Canterbury; en J. Scott, University of Otago), 24 door CAMS Australia (H. Devillepoix, Curtin University; en D. Rollinson), 19 door CAMS BeNeLux (C. Johannink en M. Breukers), 11 door LO-CAMS in Arizona (N. Moskovitz, Lowell Observatory), 6 door CAMS Namibië (T. Hanke, E. Fahl, en R.van Wyk, HESS Collaboration), 3 door CAMS Chili (S. Heathcote, NOIRLAB en Cerro Tololo; en E. Jehin, Universiteit van Luik), 3 door het UAEAstronomical Camera Network (M. Odeh, International Astronomical Center), één door CAMS Arkansas (L. Juneau) en één door CAMS California (J. Albers, B. Grigsby, E. Egland en T. Beck).
De meest productieve van deze netwerken nemen ook deel aan het Global Meteor Network. De simultaan vastgelegde meteoren waren meestal zwak, variërend van absolute magnitude (genormeerd op een afstand van 100 km) van -0,8 tot +3,9 met een gemiddelde van magnitude +2,0.
De meteoren verschenen vanuit een geocentrische radiant gecentreerd op RA = 306,65 +/- 0,14 graden, Decl. = -11,38 +/- 0,09 graden (equinox J2000.0), met een geocentrische snelheid 18,34 +/- 0,08 km/s. De radiantdrift bedraagt +0,40 graden/dag in RA en +0,26
graden/dag in declinatie.
De overeenkomstige eclipticale coördinaten zijn l = 166,74 +/- 0,18 graden, b = +7,62 +/- 0,07 graden.
De gemiddelde baanelementen van de nieuwe zwerm zijn:
a = 2,94 +/- 0,03 AE, q = 0,749 +/- 0,002 AE, e = 0,745 +/- 0,003, i = 4,17 +/- 0,04 graden, periheliumlengte = 247,0 +/- 0,3 graden en de lengte van de klimmende knoop = 139,1 +/- 0,3 graden met een periheliumlengte Pi = 26,4 +/- 1,2 graden.
De baanelementen wijzigden tijdens de zichtbaarheid van de zwerm met een snelheid van +0,006AU/dag in q, +0,03 graden/dag in i en -0,89 graden/dag in periheliumlengte.
De zwerm kan veroorzaakt zijn door recente komeetactiviteit of meteoroïden die gevangen zitten in de 5:2 resonantiebaan met de planeet Jupiter.
Bron: CBET Telegram

De radiant van de nieuwe meteorenzwerm is duidelijk herkenbaar tussen de radianten van de Perseïden en de alfa Capricorniden.

Uitbarsting Perseïden 2024!

Perseïden 2024 geven spectaculaire show nacht vóór het reguliere maximum!

De ervaren visuele waarnemer Paul Jones uit Florida meldt een spectaculaire uitbarsting van de Perseïden, hoogstwaarschijnlijk gerelateerd aan een oud stofspoor.
Het illustreert hoe belangrijk het is om ook buiten de maximumnachten van de grote zwermen alert te zijn.
Hier zijn bevindingen:

‘Afgelopen ochtend (12 augustus) leken de Perseïden op hol te zijn geslagen en vertoonden een verbazingwekkende en adembenemende show. Het waren niet alleen de aantallen meteoren, maar ook de helderheid en majestueus voorkomen van de individuele meteoren die het zo bijzonder maakten.
Ik heb in het verleden meer Perseïden per uur gezien maar nog nooit heb ik zoveel mooie, heldere en kleurrijke meteoren gezien als deze morgen. Steeds leek het of elke individuele meteoor helderder en kleurrijker was dan zijn voorganger!
De cijfers van mijn waarneemsessie doen nauwelijks recht aan het spektakel:
Locatie: CR 204 langs de weg, elf mijl ten noorden van Palm Coast, NE Florida. Hemelcondities: 95% helder met een grensmagnitude van ongeveer 6,5. Kijkrichting: Zuidwest (donkerste richting).

Uurtellingen (12 augustus)

05:30 – 06:30 UT: 24 Perseïden, 3 Zuidelijke delta Aquariden, 1 Noordelijke delta Aquaride, 1 kappa Cygnide en 7 sporadische meteoren, een totaal van delta’s, 1 Noorddelta, 1 Kappa Cygnid, 7 sporadisch voor in totaal 36 meteoren.
6:30 – 7:30 UT: 42 Perseïden, 3 Zuidelijke delta Aquariden, 2 Noordelijke delta Aquariden, 1 Anthelion, 1 Eridanide en 9 sporadische meteoren. In totaal 58 meteoren.
7:30 – 8:30 UT: 54 Perseïden, 2 Zuidelijke delta Aquariden, 1 noordelijke delta Aquaride, 1 Eridanide en 9 sporadische meteoren voor in totaal 67 meteoren.
8:30 – 9:30 UT: 75 Perseïden, 3 Zuidelijke delta Aquariden, 2 Noordelijke delta Aquariden, 2 Eridaniden, 1 anthelium en 12 sporadische meteoren voor in totaal 95 meteoren.
9:30 – 10:00 UT (terloops): 9 Perseïden.
In totaal zijn er 256 meteoren waargenomen waarvan 204 Perseïden!

Nalichtende sporen

138 van de 204 Perseïden lieten nalichtende sporen zien.

Heldere Perseïden

-6(1), -5(2), -4(5), -3 (7), -2(16), -1 (24): 55 van de 204 Perseïden hadden een negatieve magnitude!
De -6 om 2:27 uur was de topper maar er waren zoveel anderen die ook verbazingwekkend helder waren. In een paar gevallen vertoonden de Perseïden drie of vier opeenvolgende meteoren met een negatieve magnitude! Heldere Perseïden knalden overal aan de hemel in elke richting van horizon tot horizon over 360 graden! In één woord – onvergetelijk!’

Er lijkt wel wat bijzonders geweest te zijn in de US. Vaubaillon voorspelde wat oude stofspoor passages vanaf 12 aug 4h UT. Inderdaad zag deze betrouwbare meteoren veteraan vanaf dat moment een mooie activiteit. Het bijzondere was echter dat 25% van de Perseïden magn. -1 tot -6 was. Dat is veel en is in overeenstemming met de theorie van oude stofsporen.

In Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society, zal in een later stadium een analyse van de Perseïden 2024 verschijnen.

Perseïden 2024 goed waargenomen

Heldere nachten rond Perseïdenmaximum

De beide maximumnachten van de jaarlijkse Perseïdenzwerm liggen weer achter ons. We mogen terugzien op een uitzonderlijke situatie: twee compleet onbewolkte nachten 11/12 en 12/13 augustus en voor een groot deel van het land ook nog eens een onbewolkte 10/11 augustus.
Vooral de nacht van 11 op 12 augustus was kristalhelder met op het platteland een grensmagnitude van 6,3. De daarop volgende nacht was een stuk heiiger maar met een grensmagnitude rond de 6,0 nog prima te doen.

Perseïden 2024 : een normale show

Uit de binnengekomen berichten blijkt wel, dat de Perseïden enthousiast zijn waargenomen. Vooral de vooruitgeschoven DMS post in Zuid Frankrijk kon profiteren van loeiheldere nachten.
De eerste indruk is, dat de Perseïden een normale terugkeer vertoonden, wellicht zelfs iets onderpresteerden.
Opvallend was het ontbreken van echte vuurbollen. In de nacht van 11 op 12 augustus werd nog een helder exemplaar (-4) vastgelegd door vijf stations van het Europees Netwerk (23:23:11 UT) maar verder bleef het magertjes. In de nacht van 12 op 13 augustus scoorden de all-sky toestellen zelfs geen enkele simultaanopnamen. Die nacht werden wel wat meer heldere meteoren gezien, zo -2 en -3, maar die zijn geen materiaal voor het all-sky netwerk

CAMS

Meer dan 100 CAMS toestellen waren actief en in de nacht van 11 op 12 augustus werden dan ook meer dan 16000 meteoren vastgelegd. De analyse van dit materiaal zal nog wel enige tijd duren. De gegevens van de nacht 12/13 augustus worden op het moment dat deze nieuwsbrief wordt samengesteld nog volop verzameld.

Publiciteit

Als gebruikelijk gaan de Perseïden gepaard met veel publiciteit. Onze website kreeg een record aantal van 125 verschillende bezoekers op één dag te verwerken. Mogelijk is dit een reactie op een artikel in de Telegraaf van zaterdag 11 augustus waarin aandacht voor de Dutch Meteor Society en ons all-sky netwerk.

Radiant

Het verkregen materiaal nodigt uit voor een uitgebreide analyse die op een later moment in Radiant zal verschijnen.
Het komende 2024-3 nummer van Radiant zal vooral in het teken staan van de verslagen, belevenissen en anekdotes van eenieder die de Perseïden heeft waargenomen.

De Perseïden 2024 vertoonden weinig grote klappers. Deze kleine vuurbol van magnitude -4 verscheen op 11 augustus om 23:23:11 UT en werd door meerdere all-sky stations vastgelegd. Foto: EN900 Winterswijk-Woold

Dezelfde Perseïde vuurbol, vastgelegd door all-sky toestel EN906 vanaf de Volkssterrenwacht Bussloo. Foto: Jaap van ‘t Leven

Van deze vuurbol werd een gedetailleerde lichtcurve vastgelegd door de high-speed fotometer van de Tsjechische Academie van Wetenschappen te Winterswijk-Woold

De Perseïden komen weer!

Perseïdennachten zonder maanlicht!

Het maximum van de jaarlijkse Perseïdenzwerm valt dit jaar overdag op 12 augustus 2024 tussen 09 en 21 uur UT (11 en 23 uur MEZT). De vroege ochtenden van 12, 13 en misschien ook 14 augustus zijn dan het meest geschikt om uit te kijken naar leden van deze mooie meteorenzwerm.
De maan is op 12 augustus in haar eerste kwartier. Dat betekent, dat vóór middernacht deze storende lichtbron onder de horizon is verdwenen. De meeste Perseïden worden gezien als de radiant op zijn hoogst staat. Dat is in het laatste uur voor de aanvang van de ochtendschemering.
Op zowel 12 als 13 augustus zullen tegen de ochtend de hoogste aantallen meteoren te zien zijn, waarbij op 13 augustus wellicht iets helderder Perseïden zichtbaar zullen zijn.

Zoek een donkere omgeving

Onder goede omstandigheden ver buiten stedelijke omgeving, kun je dan tot 60 á 70 meteoren per uur tellen. In gebieden met veel lichtvervuiling zal dat al gauw een factor 2 tot 6 minder zijn. Zorg ook voor een vrij uitzicht want als je gezichtsveld voor 50% geblokkeerd wordt door bebouwing, zul je ook 50% minder meteoren zien. En je zult zien dat nét die ene vuurbol achter je huis verscheen…. Tenslotte zijn je ogen ook belangrijk, jongeren zien meer meteoren dan ouderen. Zij hebben in het donker grotere pupillen, tot wel 7 mm, terwijl ouderen het met zo’n 4 mm moeten doen.

Verrassingen niet uitgesloten

Soms trekt de aarde door dichtere delen in de Perseïdenzwerm. Dat gebeurt als de aarde door stofsporen van het moederlichaam komeet 109P Swift-Tuttle trekt. Volgens Jeremy Vaubaillon (2) trekt de aarde op 12 augustus tussen 04 en 11 UT door vijf oude stofsporen van 109P. Deze zijn bijna allemaal ouder dan 1300 jaar. Het is niet duidelijk hoeveel extra activiteit deze oude stofsporen zal opleveren. Verder is er een mogelijkheid voor een filament passage. Dat is een verdichting in de Perseïdenzwerm. Deze zou kunnen plaatsvinden op 12 augustus rond 8 UT volgens Peter Jenniskens. Helaas vallen de verwachte tijdstippen voor beide fenomenen voor Europa overdag.

In 2018, 2019 (enkel met de radio waarneemmethode), 2021 en 2023 werden er onverwachte oplevingen van de Perseïdenactiviteit gezien vanuit Europa en Amerika.
In 2018 lag de ZHR rond de 85 (normaal is 40), in 2021 werd een spectaculaire show gezien vanuit Noord Amerika met een ZHR van 220 en in 2023 bedroeg de ZHR 130. Het loont daarom ook de moeite om ook in de nacht 13/14 augustus uit te kijken naar Perseïden. Misschien krijgen we nog een aardige verrassing te zien!

Door de draaiing van de aarde verschuift de radiant van de Perseïden langzaam van west naar oost. Half juli bevindt deze zich onder de W van het sterrenbeeld Cassiopea; rond 5 augustus ligt deze nabij de dubbele sterrenhoop h en chi Perseï en eind augustus loopt deze het sterrenbeeld Camelopardalis (Giraffe) binnen.

Compositiefoto gemaakt door Peter van Leuteren in de nacht van 12 op 13 augustus 2013 vanuit het Provencaalse Revest du Bion. Op de voorgrond is een aantal meteorenwaarnemers van de DMS actief. Camera: Canon EOS 40D met een Canon EF 15 mm F2,8 fisheye-lens.

Lyriden 2024. CAMS succesvol

527 Lyridenbanen vastgelegd

Na een lange periode met bewolkt weer konden de CAMS systemen honderden Lyriden vastleggen, toen zich brede opklaringen voordeden tijdens de nachten van maximale Lyridenactiviteit.
In de nacht van 21 op 22 april 2024 waren 119 camera’s actief (gegevens per 23-4-2024) en deze legden 2113 meteoren vast.
Hieruit konden 113 Lyridenbanen worden berekend.
In de nacht van 22 op 23 april 2024 waren 80 camera’s actief (gegevens per 23-4-2024) en deze legden 1195 meteoren vast. Hieruit konden 195 Lyridenbanen worden berekend.
Aks gebruikelijk werd in de pers weer breed uitgemeten over de ‘sterrenregen’ en werden wel 20 vallende sterren per uur beloofd.
Helaas is dat aantal alleen haalbaar op een donkere plaats zonder storende verlichting, zonder maanlicht en bij een kraakheldere hemel.
Onder de condities uit de nachten 21 tot 23 april 2024 met veel sluierbewolking en een vrijwel volle maan zou een visuele waarnemer maximaal zo’n 3 tot 5 Lyriden per uur gezien hebben.
Het all-sky netwerk legde één Lyride vuurbol simultaan vast tussen de posten EN910 Ieper en EN908 Ermelo op 22 april om 2h35m55s UT.

Berekende Lyriden radiant uit CAMS data nacht 21/22-4 2024.
(voorlopige data)

Berekende Lyriden radiant uit CAMS data nacht 22/23-4 2024.
(voorlopige data)

Perfecte waarnemingsomstandigheden voor de Geminiden in 2023

Lange nachten en geen storend maanlicht

Met nieuwe maan op 13 december is dit jaar ideaal om de Geminiden waar te nemen. Het is de actiefste meteorenzwerm die we kennen met maximale ZHR-waarden rond de 120.
Toch wordt de zwerm niet zo goed waargenomen als de Perseïden in augustus. Dit komt door het vaak slechtere weer in december, maar ook als het helder is wordt het vaak erg koud wat mensen er van weerhoudt om de zwerm waar te nemen.

De nachten in december duren lang en de radiant van de Geminiden staat de hele nacht boven de horizon. De radiant bevind zich vlakbij de ster Castor en is dus makkelijk te vinden aan de hemel. De radiant culmineert rond 1h UT en laat dan de hoogste aantallen Geminiden per uur zien. Opvallend is dat de activiteit van de zwerm al eind november start, langzaam toeneemt tot 12 december om vervolgens sneller in activiteit toe te nemen in de nacht 12/13 december. De ZHR loopt dan al op naar 40 á 50 met soms submaxima die soms flink uit kunnen schieten. Dit levert in de praktijk zo’n 20 a 40 meteoren per uur op onder donkere omstandigheden.

13/14 december 2023

Het maximum van de Geminiden valt altijd ergens tussen λꙨ= 261,5 to λꙨ= 262,4. Dat is 14 December 2023 tussen 03 en 24 UT. Het betekent voor West Europa dat zowel de nachten 13/14 als 14/15 december 2023 mooie activiteit gaan geven. De nacht 13/14 december zal de activiteit flink zijn en gaat toenemen in de loop van de nacht, met wellicht wat submaxima. Neem je waar vanuit de stad dan zullen de aantallen rond radiantculminatie rond de 40 liggen, vanuit een donkere locatie rond de 60-80. De meeste Geminiden zullen deze nacht zwak zijn.

14/15 december 2023

De Geminiden staan er om bekend, dat direct na het maximum vrij snel meer heldere meteoren gaan verschijnen. Dit was vooral in 1996 en 2004 goed waarneembaar waarbij de gemiddelde helderheid van de meteoren met een magnitude toenam. In sommige jaren werden soms in korte tijd veel vuurbollen waargenomen. Zo zagen vijf visuele waarnemers van de Dutch Meteor Society in de nacht van 14/15 december 2007 vanuit Portugal in enkele uren tijd 22 afzonderlijke Geminiden tussen de magnituden -3 en -10. Er zijn meer jaren bekend waarin dit verschijnsel is waargenomen. Dit verschijnsel lijkt niet elk jaar plaats te vinden en is onderwerp van onderzoek in de DMS.

Het is daarom wellicht de moeite om in de avond van de 14^e december zodra het donker is waar te gaan nemen. De aantallen zullen nog niet hoog zijn door de zeer lage radiantstand, maar zullen de Geminiden scherend de dampkring inkomen. Op aarde zien we dan de Geminiden zeer lange sporen trekken aan de sterrenhemel, een prachtig gezicht vooral bij de heldere exemplaren. Vanaf 22 uur zullen naar verwachting de aantallen weer hoog liggen, om later in de nacht snel af te nemen. Aan het einde van de nacht zullen de aantallen gehalveerd zijn.

De nacht 15/16 december zullen de maximale uurfrequenties rond de 10 liggen, de nacht erna zal er amper nog wat te zien zijn.

Opgelet

Wil je de Geminiden waarnemen, zorg dat je warme kledij aanhebt en een slaapzak gebruikt. Onderkoeling is echt een gevaar dat je niet moet onderschatten bij koude temperaturen.

De positie van de Geminiden radiant tussen 5 en 20 december. Tijdens de maximumnachten bevindt de radiant zich vlak bij de ster Castor.

Composietopname van een aantal Geminiden op 15 december 2007 rond 2h vanuit Portugal. (Canon 40D met Canon EF 2.8-15 mm).

Weinig maanlicht rond Orionidenmaximum

Orioniden onder gunstige omstandigheden zichtbaar

Nieuwe maan op zaterdag 14 oktober betekent gunstige omstandigheden voor de Orioniden.
De zwerm heeft zijn maximum op 22 oktober, de maan is dan net voorbij het eerste kwartier en gaat op 21 oktober rond 23 uur onder. De radiant van de Orioniden ligt dan rechts van de ster γ Gemini (Tweelingen) en staat dan laag in het oosten. Overigens is het verloop van de Orioniden activiteit niet zo hoog, tussen 20 en 25 oktober kun je altijd leuke aantallen Orioniden zien tegen de ochtendschemering. Houd er wel rekening mee dat na 22 oktober de maan elke nacht een uur ater ondergaat.
Orioniden zijn in het algemeen zwakke en snelle meteoren. Ze zijn net als de eta Aquariiden in mei, afkomstig van de beroemde komeet 1P/Halley. Dus elke keer als je een Orionide meteoor ziet, zie je in feite een stukje van komeet 1P/Halley verdampen. De wat helderder Orioniden laten vaak nalichtende sporen zien. De zwerm is in de CAMS waarnemingen actief vanaf 25 september tot 15 november.
Echter voor de visuele waarnemer is ze pas duidelijk waarneembaar vanaf begin oktober tot 10 november. Uitgebreid onderzoek laat zien dat de maximale activiteit variëert met ZHR’s tussen de 15 en 30. Het gunstigste moment om Orionide waar te nemen is als de radiant (het schijnbare vluchtpunt) op zijn hoogst staat. Dit is rond 5 uur lokale tijd. Kijk je vanuit een stedelijke locatie verwacht dan tussen de 5 en 10 Orioniden per uur rond dat tijdstip. Vanaf een landelijke locatie zonder stadslicht rond de 15 per uur. Hoe donkerder een waarnemer zit, hoe meer er te zien is.
Lang heeft men gedacht dat de Orioniden een zeer stabiele meteorenzwerm is. Maar in 1993, 1998 en de periode 2006 tot 2010 liet de zwerm indrukwekkende uitbarstingen zien die soms meerdere nachten actief bleven. Die uitbarstingen lieten ook veel heldere Orioniden zien. In 1993 en 1998 werd rond 17/18 oktober activiteit zien, die normaal is rond het maximum (ZHR 25). In 2007 werd zelfs activiteit waargenomen die vergelijkbaar was met een normaal Perseiden maximum. Voor dit jaar worden geen uitbarstingen verwacht rond 22 oktober. Maar gezien de onverwachte gebeurtenissen in 1993 en 1998 is het verstandig om de nacht 17/18 oktober waar te nemen. Want je weet maar nooit!
Naast de Orioniden zijn nog een aantal kleinere zwermpjes actief, zoals de epsilon Geminiden, Leo Minoriden, noordelijke en zuidelijke Tauriden. De sporadische activiteit is ook hoog in oktober.

Radiantpositie van de Orioniden tussen 5 oktober en 5 november. De radiant van het kleine zwermpje de epsilon Geminiden is ook aangegeven op dit kaartje.