Nieuws - dutch-meteor-society

De Noord Holland vuurbol van 13 juli 2024 22:05:32 UT

Vier seconden vuurwerk boven Noord Holland

Op 13 juli 2024 om 22:05:32 trok een heldere vuurbol gedurende vier seconden over de kop van Noord Holland om boven de Waddenzee zo’n 15 km ten oosten van de Cocksdorp op Texel uit te doven. In deze vier seconden legde het object een afstand van ruim 115 km in de atmosfeer af.
De vuurbol werd vastgelegd door twee camera’s van het Europees Netwerk (EN): EN908 te Ermelo en EN906 te Bussloo. Op deze laatste post wisselde net een opname: de camera sprong open toen de vuurbol al halverwege zijn traject langs de hemel was. Dit soort pechduivels is alleen te voorkomen door per station steeds met twee camera’s te werken die afwisselend schakelen.
Een grotere pechduivel was het weer. In het grootste deel van ons land was het kraakhelder, maar een wolken- en regenfront trok over west- en noord Nederland. Voor de posten te Benningbroek en Twisk in Noord Holland trok de vuurbol door het zenit, wat een schitterend gezicht moet zijn geweest. Helaas verhinderde een dik wolkendek het zicht op de vuurbol. Ook op station Terschelling was het bewolkt.
Uit de beide opnamen van Ermelo en Bussloo hebben we desondanks nauwkeurige gegevens kunnen afleiden:
De vuurbol begon op een hoogte van 77,5 km op te lichten en doofde uit op een hoogte van 43,8 km. De snelheid bij intrede in de atmosfeer bedroeg 17,73 +/- 0,04 km/s. De maximale helderheid, magnitude -6,94, werd bereikt op een hoogte van 50,7 km.
De uitdoofhoogte en helderheid sluiten uit dat er materiaal in de Waddenzee terecht is gekomen.
Foto’s: Ermelo: Koen Miskotte, Busseloo: Volkssterrenwacht Bussloo, Jaap van ‘t Leven.
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society

De vuurbol van 13 juli 2024 22:05:32 gefotografeerd vanuit Ermelo, station EN908. Fish-eye lens Sigma f/3.5-8 mm op Canion 6D. LCD shutter met 16 onderbrekingen per seconde.

Het tweede deel van dezelfde vuurbol, vastgelegd vanaf de Volkssterrenwacht Bussloo. Dezelfde apparatuur als de opname vanuit Ermelo.

Het lichtgevende traject van de vuurbol van 13 juli 2024 boven de kop van Noord Holland. De stations Ermelo en Bussloo, die de opnamen leverden, zijn groen gekleurd. De rood gemarkeerde stations zaten onder de bewolking.

De Perseïden komen weer!

Perseïdennachten zonder maanlicht!

Het maximum van de jaarlijkse Perseïdenzwerm valt dit jaar overdag op 12 augustus 2024 tussen 09 en 21 uur UT (11 en 23 uur MEZT). De vroege ochtenden van 12, 13 en misschien ook 14 augustus zijn dan het meest geschikt om uit te kijken naar leden van deze mooie meteorenzwerm.
De maan is op 12 augustus in haar eerste kwartier. Dat betekent, dat vóór middernacht deze storende lichtbron onder de horizon is verdwenen. De meeste Perseïden worden gezien als de radiant op zijn hoogst staat. Dat is in het laatste uur voor de aanvang van de ochtendschemering.
Op zowel 12 als 13 augustus zullen tegen de ochtend de hoogste aantallen meteoren te zien zijn, waarbij op 13 augustus wellicht iets helderder Perseïden zichtbaar zullen zijn.

Zoek een donkere omgeving

Onder goede omstandigheden ver buiten stedelijke omgeving, kun je dan tot 60 á 70 meteoren per uur tellen. In gebieden met veel lichtvervuiling zal dat al gauw een factor 2 tot 6 minder zijn. Zorg ook voor een vrij uitzicht want als je gezichtsveld voor 50% geblokkeerd wordt door bebouwing, zul je ook 50% minder meteoren zien. En je zult zien dat nét die ene vuurbol achter je huis verscheen…. Tenslotte zijn je ogen ook belangrijk, jongeren zien meer meteoren dan ouderen. Zij hebben in het donker grotere pupillen, tot wel 7 mm, terwijl ouderen het met zo’n 4 mm moeten doen.

Verrassingen niet uitgesloten

Soms trekt de aarde door dichtere delen in de Perseïdenzwerm. Dat gebeurt als de aarde door stofsporen van het moederlichaam komeet 109P Swift-Tuttle trekt. Volgens Jeremy Vaubaillon (2) trekt de aarde op 12 augustus tussen 04 en 11 UT door vijf oude stofsporen van 109P. Deze zijn bijna allemaal ouder dan 1300 jaar. Het is niet duidelijk hoeveel extra activiteit deze oude stofsporen zal opleveren. Verder is er een mogelijkheid voor een filament passage. Dat is een verdichting in de Perseïdenzwerm. Deze zou kunnen plaatsvinden op 12 augustus rond 8 UT volgens Peter Jenniskens. Helaas vallen de verwachte tijdstippen voor beide fenomenen voor Europa overdag.

In 2018, 2019 (enkel met de radio waarneemmethode), 2021 en 2023 werden er onverwachte oplevingen van de Perseïdenactiviteit gezien vanuit Europa en Amerika.
In 2018 lag de ZHR rond de 85 (normaal is 40), in 2021 werd een spectaculaire show gezien vanuit Noord Amerika met een ZHR van 220 en in 2023 bedroeg de ZHR 130. Het loont daarom ook de moeite om ook in de nacht 13/14 augustus uit te kijken naar Perseïden. Misschien krijgen we nog een aardige verrassing te zien!

Door de draaiing van de aarde verschuift de radiant van de Perseïden langzaam van west naar oost. Half juli bevindt deze zich onder de W van het sterrenbeeld Cassiopea; rond 5 augustus ligt deze nabij de dubbele sterrenhoop h en chi Perseï en eind augustus loopt deze het sterrenbeeld Camelopardalis (Giraffe) binnen.

Compositiefoto gemaakt door Peter van Leuteren in de nacht van 12 op 13 augustus 2013 vanuit het Provencaalse Revest du Bion. Op de voorgrond is een aantal meteorenwaarnemers van de DMS actief. Camera: Canon EOS 40D met een Canon EF 15 mm F2,8 fisheye-lens.

Radiant 2024-2

Radiant 2024-2 is uit en kan gedownload worden van de
DMS ftp-site.

In dit nummer ondermeer:

• Vier decennia visuele Geminidenwaarnemingen
• 45-jarig bestaan DMS gevierd in Bussloo
• All-sky nieuws en vuurbollen, eerste helft 2024

download Radiant

Aardscheerder-vuurbol op 27 mei 2024

167 km lang traject in vijf seconden

Op 27 mei 2024 om 1:45:45 UT verscheen een heldere vuurbol boven het Duitse deel van de Waddenzee.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 84,1 km op zo’n 70 km ten WZW van de Duitse stad Flensburg. Hij legde vervolgens gedurende vijf seconden een 167 km lang traject af en doofde uit op een hoogte van 60,0 km boven het Duitse plaatsje Lathen, ongeveer 15 km ten oosten van ter Apel.
De vuurbol werd vastgelegd door minimaal vier stations van het Europees Netwerk (EN). Op veel plaatsen in Nederland en België was het bewolkt. Het kaartje toont in groen de stations die de vuurbol vastlegden: EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN906 Bussloo en EN900 Winterswijk-Woold.
Op de laatste post werd de vuurbol ook vastgelegd door de high-speed fotometer van de Tsjechische academie van Wetenschappen waarmee niet alleen de momenten van verschijnen en uitdoven konden worden bepaald, maar waarmee tevens een fotometrische lichtcurve kon worden vastgelegd.
De vuurbol met een absolute fotometrische helderheid van iets meer dan magnitude -7 was een zgn. aardscheerder: hij drong onder een zeer kleine hoek met de horizontaal de atmosfeer binnen. Bij deze vuurbol was dat 8 graden. Aardscheerders trekken doorgaans mooie, lange sporen langs de hemel.
De opnamen werden verkregen door Marco Verstraaten en Jos Nijland (903 en 905), Jaap van ‘t Leven, Volkssterrenwacht Bussloo (906) en Hans Betlem (900).
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society.

De projectie op het aardoppervlak van het atmosferische traject van de aardscheerder op 27 mei 2024 om 1:15:48 UT. De hellingshoek met het aardoppervlak bedroeg 8 graden.

De aardscheerder op 27 mei 2024 om 1:15:48 UT, gefotografeerd vanuit de dichtstbijzijnde post, EN903 Terschelling.

Dezelfde vuurbol, gefotografeerd vanuit post EN905 te Benningbroek.

Een groot deel van het spoor werd op deze opname vanuit de Volkssterrenwacht Bussloo, EN908, bedekt door bewolking, maar het laatste deel inclusief de heldere eindflare is goed vastgelegd.

Ook veel bewolking in Winterswijk-Woold EN900. Het spoor is hier sterk verkort. Het kaartje van het grondtraject laat zien, dat de vuurbol vrijwel in de richting van deze post bewoog.

Nieuwe software stuurt camera’s all-sky netwerk

All-sky stations gesynchroniseerd – backup in Ondrejov

Een mijlpaal in de ontwikkeling van het EN all-sky netwerk. Gedurende de voorbije maanden is gestaag nieuwe software uitgerold over de stations die met de Canon 6D camera’s werken.
We ervaarden nogal wat problemen met de gebruikte camera besturingssoftware. Er werden twee verschillende programma’s gebruikt door de verschillende posten: Digicamcontrol en AllSkyEye.
De eerste moet steeds handmatig worden opgestart. De eindtijden van elke opname worden vastgelegd waarbij er fouten van enkele seconden optreden vanwege het wegschrijven van de data.
Het tweede genoemde programma levert zeer slechte jpeg beelden af en heeft tussen de opnamen steeds een dode tijd van maar liefst 7 seconden.

Programmamodule uit de Tsjechische DAFO’s
Speciaal voor ons netwerk heeft systeembeheer Ondrejov de schakelmodule die gebruikt wordt in de DAFO’s aangepast.
Per station is/wordt een mini computer geïnstalleerd die als linux server de camera bedient.
De opnamen beginnen al in de diepe schemering bij -6 graden zonshoogte met iso 100. De iso waarde wordt geleidelijk opgevoerd en na een uur wordt iso 3200 bereikt. In de ochtend wordt het omgekeerde ritueel gevolgd.
De opnamen worden in jpeg en raw weggeschreven op de linux server en kunnen door de operators middels een beveiligde verbinding op een windows-PC worden bekeken. Alleen bij vastgelegde meteoren worden de raw beelden opgehaald. De jpeg beelden van alle aangesloten stations worden automatisch op de server in Ondrejov gearchiveerd. Dat hoeft de camera operator dus niet meer zelf te doen.

Wolkendetektor
Op korte termijn worden wolkendetektoren aan de all-sky camera’s toegevoegd. Bij bewolking wordt de opnamenreeks dan onderbroken. Dat scheelt behoorlijk in de regelmatig terugkerende kostenpost voor te vervangen sluiters.

Automatische meteorendetektie

Er loopt een pilot met automatische detektiesoftware voor meteoren. Ook deze wordt binnenkort uitgerold over de aangesloten posten.
Natuurlijk kan elke camera operator nog altijd zelf zijn plaatjes bekijken en het volledige beheer houden. We gaan zeker niet over tot ‘pipeline-reductie’. De momenteel ingevoerde nieuwe software maakt het werk voor de camera operators wel een stuk aangenamer. De nauwkeurigheid waarmee de cameradata worden vastgelegd wordt door deze nieuwe ontwikkelingen eveneens een stuk vergroot.
De Dutch Meteor Society dankt Jan Fuchs, systeembeheerder aan het Ondrejov Observatorium voor zijn niet aflatende inspanningen ons netwerk naar een hoger plan te tillen.

De linux servers staan gereed om naar de posten verzonden te worden.

De nieuwe software levert prachtige jpeg beelden.

Grote vuurbol over Zuid Europa op 19 mei 0:50 MEZT

Kometair object: geen meteorietdropping

Op 19 mei 2024 omstreeks 0:50 plaatselijke tijd (18 mei 22:50 UT) is een zeer heldere en bijzonder spectaculaire vuurbol door duizenden mensen waargenomen in grote delen van Zuid Frankrijk, Spanje en Portugal.
Zoals zo vaak bij dit soort waarnemingen begon de jacht op meteorieten nog vóór er enige serieuze berekening aan de vuurbol was gedaan. Nog dezelfde nacht rukte de brandweer uit omdat men vermoedde dat er meteorieten ‘in midden Portugal’ waren neergekomen. Na enkele uren kon met vaststellen dat dat niet gebeurd was. Kennelijk was heel ‘midden Portugal’ door de plaatselijke (?) brandweer in no time doorzocht.
In werkelijkheid eindigde het traject van de vuurbol boven de Atlantische Oceaan.
Volgens een voorlopige analyse, uitgevoerd door prof. José María Madiedo, verbonden aan het Andalusisch Instituut voor Astrofysica (IAA-CSIC) kwam het object de atmosfeer binnen met een snelheid van 44,7 km/s op een hoogte van 122 km en doofde het uit op een hoogte van 54 km.
Deze waarden zijn goed met elkaar in overeenstemming en duiden op fragiel, kometair materiaal in een langgerekte baan. Zowel de beginsnelheid als de eindhoogte sluiten een meteorietdropping uit. Zelfs geen plons in de Atlantische Oceaan derhalve.

Bronnen:

www.theolivepress.es

Zeer fraaie videopnamen op:
RTL Nieuws 19 mei 2024

Dashcam opname van een Spaanse automobilist.

IP camera’s bewaken de oostgrens

Aanvulling bij all-sky toestellen

De afgelopen jaren mochten we meermalen simultaanopnamen vastleggen tussen de West Europese camera’s van het EN Netwerk (DMS) en de Midden Europese camera’s van het Tsjechisch Netwerk van de Tsjechische academie van wetenschappen.
Dit soort opnamen bevindt zich dan vaak laag aan de horizon. De kwaliteit van de opnamen is dan toch vaak een stuk minder vanwege de grote afstand (kwadratenwet) en extinctie.
Lichtsterke IP camera’s die tot op de horizon gericht staan kunnen hier ondersteuning bieden.
Op het meteorenobservatorium te Winterswijk-Woold is een vrij uitzicht op de oostelijke horizon. Twee IP camera’s (f=3.6 mm) met een gezichtsveld van 90 x 50 graden gaan hier ondersteuning bieden aan de all-sky camera. Deze camera’s hebben een grensmagnitude van ongeveer +4 en zijn speciaal bedoeld voor het vastleggen van zeer heldere vuurbollen. Events worden automatisch geregistreerd.
De camera’s kunnen via een beveiligde verbinding ook uitgelezen worden in Ondrejov.
De toestellen werken volledig autonoom en zijn ook overdag in bedrijf. Op één SD kaartje worden de data van een hele week weggeschreven waarna de oudste data weer overschreven worden.
Het eerste van twee toestellen is op 14 mei in gebruik genomen; de tweede volgt zeer binnenkort.
Bij succes kunnen deze IP camera’s ook een waardevolle aanvulling zijn voor andere posten die hun simultaanpartners op grote afstanden hebben.

De eerste IP camera op het Zdenek Ceplecha observatorium in Winterswijk-Woold is 24/7 in de lucht.

Het dagbeeld van de IP camera

Vuurbol over België; géén meteorietval

De vuurbol van 7 mei 2024 over Noord België

Op dinsdagavond 7 mei 2024 om 20:48:58 trok een heldere vuurbol over noordelijk België. De vuurbol werd onder anderen waargenomen door Jaap van ‘t Leven, medewerker van de Volkssterrenwacht te Bussloo. Hij schatte de helderheid van de vuurbol op -5 á -6. De kleur was rood-oranje maar dat kan ook veroorzaakt zijn geweest door de geringe hoogte boven de horizon en de op dat moment heiige atmosfeer.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 71,4 km op ongeveer 10 km ten oosten van Antwerpen en doofde uit op een hoogte van 35,0 km net boven de Belgisch-Nederlandse grens op 15 km ten WZW van Weert in Noord Limburg. In ruim 7 seconden werd een traject van 72 km door de atmosfeer afgelegd.
Het object kwam de atmosfeer binnen met een snelheid van 13,21 km/s en vertraagde naar het einde toe tot een snelheid van minder dan 6 km/s.
Vóór de ontmoeting met de aarde bewoog het object in een elliptische baan met een halve lange as van 1,82 AU en een omloopstijd van 2,45 jaar.
De vuurbol werd vastgelegd door vier stations van het Europees Netwerk (EN) te Winterswijk-Woold, Engelmanshoven, Hoegaarden en Bussloo.
Er zijn, in tegenstelling tot berichten hierover, beslist géén fragmenten op aarde neergekomen. De vuurbol was daarvoor véél te zwak met een helderheid van slechts -7,87 fotografisch. Daarbij was ook de eindhoogte van 35 km veel te hoog om een dropping van meteorietfragmenten mogelijk te maken.

Het grondtraject van de vuurbol van 7 mei 2024, geprojecteerd op het aardoppervlak. De baan maakte een hoek van 29 graden met het aardoppervlak.
Kaartje: Google Earth.

Trajectgegevens en baanelementen van de vuurbol van 7 mei 2024 20:48:58 UT.
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society

De vuurbol van 7 mei 2024 om 20:48:58, gefotografeerd vanuit Engelmanshoven (B). Foto: Jean Marie Biets.

Dezelfde vuurbol, vastgelegd door Joost Verheijden vanuit Hoegaarden, België.

Vanuit Bussloo gezien verscheen de vuurbol laag in het zuidwesten aan een heiige horizon. Foto: Jaap van ‘t Leven – Volkssterrenwacht Bussloo.

Ook mistige condities te Winterswijk-Woold in deze opname.
Foto: Hans Betlem

De Noordzee vuurbol van 29 april 2024

Gehele traject boven de Noordzee

Op 29 april 2024 om 2:21:30 UT verscheen een heldere vuurbol die vooral vanuit de kustprovincies in Nederland goed te zien was.
Het gehele traject van de vuurbol lag boven de Noordzee.
De vuurbol werd gefotografeerd door zeven stations van het Europees Netwerk (EN): EN901 Humain, EN902 Engelmanshoven, EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN907 Oostkapelle, EN908 Ermelo en EN909 Twisk. Hij begon op te lichten op een hoogte van 84,2 km en doofde uit op een hoogte van 46,4 km, zo’n 100 km ten westen van de Koog (Texel). De maximale helderheid (absolute fotometrische magnitude) was -7,45 en werd bereikt op een hoogte van 53 km.
De standaarddeviatie van de meetpunten van alle stations langs het traject bedroeg ongeveer 20 meter; een atmosferische positie kan dus met deze nauwkeurigheid bepaald worden op een afstand van enkele honderden kilometers!

Het traject van de vuurbol van 29 april 2024 boven de Noordzee.
De stations die de vuurbol hebben vastgelegd zijn met groen aangegeven. Berekeningen: Dutch Meteor Society.

Baan- en trajectgegevens van de vuurbol van 29 april 2024.

De vuurbol van 29 april 2024 gefotografeerd vanuit Benningbroek. Foto: Jos Nijland.

Vanuit Terschelling. Foto: Marco Verstraaten.

Vanuit Twisk. Foto: Marco Verstraaten.

Vanuit Ermelo. Foto: Koen Miskotte

Vanuit Oostkapelle. Foto: Klaas Jobse.

Vanuit Engelmanshoven. Foto: Jean-Marie Biets.

Lyriden 2024. CAMS succesvol

527 Lyridenbanen vastgelegd

Na een lange periode met bewolkt weer konden de CAMS systemen honderden Lyriden vastleggen, toen zich brede opklaringen voordeden tijdens de nachten van maximale Lyridenactiviteit.
In de nacht van 21 op 22 april 2024 waren 119 camera’s actief (gegevens per 23-4-2024) en deze legden 2113 meteoren vast.
Hieruit konden 113 Lyridenbanen worden berekend.
In de nacht van 22 op 23 april 2024 waren 80 camera’s actief (gegevens per 23-4-2024) en deze legden 1195 meteoren vast. Hieruit konden 195 Lyridenbanen worden berekend.
Aks gebruikelijk werd in de pers weer breed uitgemeten over de ‘sterrenregen’ en werden wel 20 vallende sterren per uur beloofd.
Helaas is dat aantal alleen haalbaar op een donkere plaats zonder storende verlichting, zonder maanlicht en bij een kraakheldere hemel.
Onder de condities uit de nachten 21 tot 23 april 2024 met veel sluierbewolking en een vrijwel volle maan zou een visuele waarnemer maximaal zo’n 3 tot 5 Lyriden per uur gezien hebben.
Het all-sky netwerk legde één Lyride vuurbol simultaan vast tussen de posten EN910 Ieper en EN908 Ermelo op 22 april om 2h35m55s UT.

Berekende Lyriden radiant uit CAMS data nacht 21/22-4 2024.
(voorlopige data)

Berekende Lyriden radiant uit CAMS data nacht 22/23-4 2024.
(voorlopige data)

12 3 4 5 6