Perseïdevuurbol van magnitude -9 op 11 augustus 2024 23:23:11 UT
Perseïdevuurbol in het poollicht
Tijdens de heldere nachten rond het Perseïdenmaximum van 2024, 11 op 12 en 12 op 13 augustus, werden meteorenwaarnemers en andere geïnteresseerden getrakteerd op poollicht op uitgebreide schaal. Dat leverde spectaculaire plaatjes op met meteoren in het poollicht.
Op 11 augustus om 23:23:11 UT verscheen er een zeer heldere Perseïdevuurbol, net ten Noorden van de Wadden.
Veel fotografen die die nacht hun camera’s noordwaarts gericht hadden op het poollicht, legden deze vuurbol in spectaculaire setting vast.
Ook de all-sky camera’s van het Europees Netwerk (EN) snapten deze vuurbol vanuit maar liefst acht posten: EN900 Winterswijk-Woold, EN901 Humain, EN902 Engelmanshoven, EN903 Terschelling, EN904 Hoegaarden, EN906 Bussloo, EN908 Ermelo en EN911 Herford.
Op het Zdenek Ceplecha meteorenobservatorium te Winterswijk-Woold werd bovendien een zeer gedetailleerde lichtcurve van de vuurbol vast met de aldaar opgestelde high-speed fotometer van de Tsjechische Academie van Wetenschappen.
Verschillende waarnemers in het veld waren getuige van de spectaculaire verschijning. Jos Nijland nam hem waar vanaf het noordelijkste puntje van Texel en was daarmee op zeer korte afstand van de vuurbol. Hij zag de vuurbol in het sterrenbeeld Perseus, vol in zijn gezichtsveld. Zijn voorzichtige schatting was magnitude -7 met een nalichtend spoor dat 60 seconden zichtbaar was.
De baanelementen, berekend uit de gegevens van zeven stations duiden onmiskenbaar op een Perseïde.
De projectie van het traject van de vuurbol van 11 augustus 2024 boven het aardoppervlak. Het eindpunt lag net ten Noorden van Schiermonnikoog.
Trajectgegevens en baanelementen van de vuurbol van 11 augustus 2024 23:23:11 UT.
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society
Lichtcurve van de vuurbol van 11 augustus 2024 23:23:11 UT, opgenomen met de high-speed fotometer te Winterswijk-Woold
Twee gelegenheidsopnamen van de vuurbol van 11 augustus 2024 23:23:11 UT door Jaap van ‘t Leven en Gijs de Reijke.
De Perseïdevuurbol van 11 augustus 2024 23:23:11 UT gefotografeerd vanuit Winterswijk-Woold – EN900.
Foto: Hans Betlem
Dezelfde vuurbol, gefotografeerd vanuit Engelmanshoven (B) – EN902.
Foto: Jean-Marie Biets.
Vanuit Terschelling, EN903. Foto Marco Verstraaten
Vanuit Hoegaarden (B) – EN904.
Foto: Joost Verheijden
Vanuit Bussloo. Volkssterrenwacht Bussloo – EN908.
Foto: Jaap van ‘t Leven
Vanuit Ermelo. EN908. Foto: Koen Miskotte
Vanuit Herford (D) – EN911.
Foto Jörg Strunk
Drie seconden vuurwerk boven Duitsland
Zeer heldere alfa Capricornide
Op 31 juli 2024 om 22:21:39 UT verscheen een zeer heldere alfa Capricorniode vuurbol boven Duitsland en doofde drie seconden later uit nabij de Duitse stad Osnabrück op een hoogte van ruim 69 km.
De vuurbol was lid van een jaarlijkse meteorenzwerm en bestond uit fragiel kometair materiaal. Het is uitgesloten dat er materiaal van deze vuurbol op aarde is neergekomen.
De vuurbol werd vastgelegd door maar liefst zeven stations van het Europees Netwerk (EN): EN900 Winterswijk-Woold, EN901 Humain, EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN906 Bussloo, EN908 Ermelo en EN911 Herford.
De maximale helderheid (absolute magnitude, genormeerd naar een afstand van 100 km) bedroeg magnitude -10,65.
Experimentele LCD shutter
De camera te Winterswijk-Woold was uitgerust met een experimentele LCD shutter, die 16 onderbrekingen van het spoor per seconde maakt. Vrijwel alle EN stations zijn voorzien van LCD shutters, maar deze worden gestuurd door autonoom draaiende functiegeneratoren. Daarmee worden alleen de tijdsintervallen van 1/16e seconde vastgelegd, maar niet de absolute tijd in ms. van elke break. De nieuwe shuttersturing is GPS gestuurd en markeert elke hele seconde op het gefotografeerde spoor. Het fotografisch vastgelegde spoor is daarmee te ijken met de door de high-speed fotometer te Winterswijk vastgelegde lichtcurve.
Op dit moment zijn drie van zulke GPS gestuurde shutters in ons netwerk in bedrijf en zodra alle kinderziektes eruit zijn, zullen ze op meer stations van ons netwerk gaan worden ingezet.
De vuurbol van 31 juli 2024, vastgelegd door de IP-camera te Winterswijk-Woold
Lichtcurve van de vuurbol van 31 juli 2024, opgenomen met de high-speed fotometer (5000 samples per seconde) van de Tsjechische Academie van Wetenschappen, opgesteld op het Zdenek Ceplecha meteorenobservatorium te Winterswijk-Woold.
Projectie van het traject in de atmosfeer op het aardoppervlek. De met groen aangegeven stations hebben de vuurbol vastgelegd. Hij bevond zich op zeer korte afstand van het EN station te Herford.
Baan- en trajectgegevens van de vuurbol van 31 juli 2024.
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society
De vuurbol van 31 juli 2024 22:21:41 UT gefotografeerd vanuit station EN900 te Winterswijk-Woold.
Op dit station wordt gewerkt met een nieuwe experimentele GPS gestuurde shutter die op de hele seconde markeringen in het meteoorspoor aanbrengt. De pijltjes geven resp. de tijdstippen 22:21:40,000 UT en 20:21:41.000 UT aan.
Foto: Hans Betlem
Vanuit het Duitse Herford was de vuurbol een indrukwekkende verschijning vanwege de zeer korte afstand tot het waarnemingsstation.
Foto: Jörg Strunk
Laag aan de horizon in de opname van station EN905 Benningbroek. Foto: Jos Nijland
Dezelfde vuurbol, vastgelegd vanuit Bussloo door station EN906. Foto: Volkssterrenwacht Bussloo, Jaap van ‘t Leven
Op zeer grote afstand zag de all-sky camera EN903 op Terschelling de vuurbol laag aan de horizon. Foto: Marco Verstraaten
De Noord Holland vuurbol van 13 juli 2024 22:05:32 UT
Vier seconden vuurwerk boven Noord Holland
Op 13 juli 2024 om 22:05:32 trok een heldere vuurbol gedurende vier seconden over de kop van Noord Holland om boven de Waddenzee zo’n 15 km ten oosten van de Cocksdorp op Texel uit te doven. In deze vier seconden legde het object een afstand van ruim 115 km in de atmosfeer af.
De vuurbol werd vastgelegd door twee camera’s van het Europees Netwerk (EN): EN908 te Ermelo en EN906 te Bussloo. Op deze laatste post wisselde net een opname: de camera sprong open toen de vuurbol al halverwege zijn traject langs de hemel was. Dit soort pechduivels is alleen te voorkomen door per station steeds met twee camera’s te werken die afwisselend schakelen.
Een grotere pechduivel was het weer. In het grootste deel van ons land was het kraakhelder, maar een wolken- en regenfront trok over west- en noord Nederland. Voor de posten te Benningbroek en Twisk in Noord Holland trok de vuurbol door het zenit, wat een schitterend gezicht moet zijn geweest. Helaas verhinderde een dik wolkendek het zicht op de vuurbol. Ook op station Terschelling was het bewolkt.
Uit de beide opnamen van Ermelo en Bussloo hebben we desondanks nauwkeurige gegevens kunnen afleiden:
De vuurbol begon op een hoogte van 77,5 km op te lichten en doofde uit op een hoogte van 43,8 km. De snelheid bij intrede in de atmosfeer bedroeg 17,73 +/- 0,04 km/s. De maximale helderheid, magnitude -6,94, werd bereikt op een hoogte van 50,7 km.
De uitdoofhoogte en helderheid sluiten uit dat er materiaal in de Waddenzee terecht is gekomen.
Foto’s: Ermelo: Koen Miskotte, Busseloo: Volkssterrenwacht Bussloo, Jaap van ‘t Leven.
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society
De vuurbol van 13 juli 2024 22:05:32 gefotografeerd vanuit Ermelo, station EN908. Fish-eye lens Sigma f/3.5-8 mm op Canion 6D. LCD shutter met 16 onderbrekingen per seconde.
Het tweede deel van dezelfde vuurbol, vastgelegd vanaf de Volkssterrenwacht Bussloo. Dezelfde apparatuur als de opname vanuit Ermelo.
Het lichtgevende traject van de vuurbol van 13 juli 2024 boven de kop van Noord Holland. De stations Ermelo en Bussloo, die de opnamen leverden, zijn groen gekleurd. De rood gemarkeerde stations zaten onder de bewolking.
Aardscheerder-vuurbol op 27 mei 2024
167 km lang traject in vijf seconden
Op 27 mei 2024 om 1:45:45 UT verscheen een heldere vuurbol boven het Duitse deel van de Waddenzee.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 84,1 km op zo’n 70 km ten WZW van de Duitse stad Flensburg. Hij legde vervolgens gedurende vijf seconden een 167 km lang traject af en doofde uit op een hoogte van 60,0 km boven het Duitse plaatsje Lathen, ongeveer 15 km ten oosten van ter Apel.
De vuurbol werd vastgelegd door minimaal vier stations van het Europees Netwerk (EN). Op veel plaatsen in Nederland en België was het bewolkt. Het kaartje toont in groen de stations die de vuurbol vastlegden: EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN906 Bussloo en EN900 Winterswijk-Woold.
Op de laatste post werd de vuurbol ook vastgelegd door de high-speed fotometer van de Tsjechische academie van Wetenschappen waarmee niet alleen de momenten van verschijnen en uitdoven konden worden bepaald, maar waarmee tevens een fotometrische lichtcurve kon worden vastgelegd.
De vuurbol met een absolute fotometrische helderheid van iets meer dan magnitude -7 was een zgn. aardscheerder: hij drong onder een zeer kleine hoek met de horizontaal de atmosfeer binnen. Bij deze vuurbol was dat 8 graden. Aardscheerders trekken doorgaans mooie, lange sporen langs de hemel.
De opnamen werden verkregen door Marco Verstraaten en Jos Nijland (903 en 905), Jaap van ‘t Leven, Volkssterrenwacht Bussloo (906) en Hans Betlem (900).
Metingen en berekeningen: Dutch Meteor Society.
De projectie op het aardoppervlak van het atmosferische traject van de aardscheerder op 27 mei 2024 om 1:15:48 UT. De hellingshoek met het aardoppervlak bedroeg 8 graden.
De aardscheerder op 27 mei 2024 om 1:15:48 UT, gefotografeerd vanuit de dichtstbijzijnde post, EN903 Terschelling.
Dezelfde vuurbol, gefotografeerd vanuit post EN905 te Benningbroek.
Een groot deel van het spoor werd op deze opname vanuit de Volkssterrenwacht Bussloo, EN908, bedekt door bewolking, maar het laatste deel inclusief de heldere eindflare is goed vastgelegd.
Ook veel bewolking in Winterswijk-Woold EN900. Het spoor is hier sterk verkort. Het kaartje van het grondtraject laat zien, dat de vuurbol vrijwel in de richting van deze post bewoog.
Grote vuurbol over Zuid Europa op 19 mei 0:50 MEZT
Kometair object: geen meteorietdropping
Op 19 mei 2024 omstreeks 0:50 plaatselijke tijd (18 mei 22:50 UT) is een zeer heldere en bijzonder spectaculaire vuurbol door duizenden mensen waargenomen in grote delen van Zuid Frankrijk, Spanje en Portugal.
Zoals zo vaak bij dit soort waarnemingen begon de jacht op meteorieten nog vóór er enige serieuze berekening aan de vuurbol was gedaan. Nog dezelfde nacht rukte de brandweer uit omdat men vermoedde dat er meteorieten ‘in midden Portugal’ waren neergekomen. Na enkele uren kon met vaststellen dat dat niet gebeurd was. Kennelijk was heel ‘midden Portugal’ door de plaatselijke (?) brandweer in no time doorzocht.
In werkelijkheid eindigde het traject van de vuurbol boven de Atlantische Oceaan.
Volgens een voorlopige analyse, uitgevoerd door prof. José María Madiedo, verbonden aan het Andalusisch Instituut voor Astrofysica (IAA-CSIC) kwam het object de atmosfeer binnen met een snelheid van 44,7 km/s op een hoogte van 122 km en doofde het uit op een hoogte van 54 km.
Deze waarden zijn goed met elkaar in overeenstemming en duiden op fragiel, kometair materiaal in een langgerekte baan. Zowel de beginsnelheid als de eindhoogte sluiten een meteorietdropping uit. Zelfs geen plons in de Atlantische Oceaan derhalve.
Bronnen:
Zeer fraaie videopnamen op:
RTL Nieuws 19 mei 2024
IP camera’s bewaken de oostgrens
Aanvulling bij all-sky toestellen
De afgelopen jaren mochten we meermalen simultaanopnamen vastleggen tussen de West Europese camera’s van het EN Netwerk (DMS) en de Midden Europese camera’s van het Tsjechisch Netwerk van de Tsjechische academie van wetenschappen.
Dit soort opnamen bevindt zich dan vaak laag aan de horizon. De kwaliteit van de opnamen is dan toch vaak een stuk minder vanwege de grote afstand (kwadratenwet) en extinctie.
Lichtsterke IP camera’s die tot op de horizon gericht staan kunnen hier ondersteuning bieden.
Op het meteorenobservatorium te Winterswijk-Woold is een vrij uitzicht op de oostelijke horizon. Twee IP camera’s (f=3.6 mm) met een gezichtsveld van 90 x 50 graden gaan hier ondersteuning bieden aan de all-sky camera. Deze camera’s hebben een grensmagnitude van ongeveer +4 en zijn speciaal bedoeld voor het vastleggen van zeer heldere vuurbollen. Events worden automatisch geregistreerd.
De camera’s kunnen via een beveiligde verbinding ook uitgelezen worden in Ondrejov.
De toestellen werken volledig autonoom en zijn ook overdag in bedrijf. Op één SD kaartje worden de data van een hele week weggeschreven waarna de oudste data weer overschreven worden.
Het eerste van twee toestellen is op 14 mei in gebruik genomen; de tweede volgt zeer binnenkort.
Bij succes kunnen deze IP camera’s ook een waardevolle aanvulling zijn voor andere posten die hun simultaanpartners op grote afstanden hebben.
De Noordzee vuurbol van 29 april 2024
Gehele traject boven de Noordzee
Op 29 april 2024 om 2:21:30 UT verscheen een heldere vuurbol die vooral vanuit de kustprovincies in Nederland goed te zien was.
Het gehele traject van de vuurbol lag boven de Noordzee.
De vuurbol werd gefotografeerd door zeven stations van het Europees Netwerk (EN): EN901 Humain, EN902 Engelmanshoven, EN903 Terschelling, EN905 Benningbroek, EN907 Oostkapelle, EN908 Ermelo en EN909 Twisk. Hij begon op te lichten op een hoogte van 84,2 km en doofde uit op een hoogte van 46,4 km, zo’n 100 km ten westen van de Koog (Texel). De maximale helderheid (absolute fotometrische magnitude) was -7,45 en werd bereikt op een hoogte van 53 km.
De standaarddeviatie van de meetpunten van alle stations langs het traject bedroeg ongeveer 20 meter; een atmosferische positie kan dus met deze nauwkeurigheid bepaald worden op een afstand van enkele honderden kilometers!
Het traject van de vuurbol van 29 april 2024 boven de Noordzee.
De stations die de vuurbol hebben vastgelegd zijn met groen aangegeven. Berekeningen: Dutch Meteor Society.
Baan- en trajectgegevens van de vuurbol van 29 april 2024.
De Noordzee vuurbol van 10 april 2024
Vanuit vijf EN stations vastgelegd
Op 10 april 2024 om 19:57:04 UT (21:57:04 zomertijd) verscheen een heldere vuurbol boven de Randstad. Door het vroege uur op de avond werd deze vuurbol door velen gezien.
De vuurbol begon op te lichten boven Delft op een hoogte van 80,1 km en doofde ruim 5 seconden later boven de Noordzee uit op een hoogte van 32,7 km.
Zelfs als het eindpunt boven land had gelegen, zouden er geen meteorieten zijn neergekomen. De meteoroïde drong daarvoor niet diep genoeg in de dampkring door en de vuurbol was met een absolute helderheid van magnitude -8,68 te lichtzwak.
In grote delen van het land was het bewolkt. De meeste stations van het Europees Netwerk meldden bewolking maar toch kon de vuurbol vanuit vijf stations worden vastgelegd: EN89 te Herford (Duitsland), EN900 te Winterswijk-Woold, EN901 te Humain (België) EN905 te Benningbroek en EN909 te Twisk.
Overzichtskaart met alle actieve stations van het Europees Netwerk in West Europa. De met groen gemarkeerde posten legden de vuurbol van 10 april 2024 vast.
De witte pijl geeft de grondprojectie van het traject in de dampkring weer. In één oogopslag is te zien, dat er niets op land kan zijn neergekomen.
Gegevens van traject en heliocentrische baan van vuurbol EN20240410.
Berekeningen: Dutch Meteor Society.
De vuurbol van 10 april 2024 19:57:04, gefotografeerd vanuit Twisk. Station EN909, Marco Verstraten.
Ook vanuit Benningbroek zat veel bewolking en goed zicht op de vuurbol in de weg. Desondanks deze fraaie opname van station EN905 door Jos Nijland.
Een onbewolkte hemel in Winterswijk/Woold, station EN900, maar hier zaten bomen in de weg. Rechts naast de vuurbol is de high/speed fotometer van de Tsjechische Academie van Wetenschappen zichtbaar. Foto Hans Betlem
Zeer laag aan de horizon, gezien vanuit het Duitse Herford, station EN89. Foto: Jörg Strunk.
Bewolking en heiigheid. Vanuit station EN901 te Humain in de Belgische Ardennen was de vuurbol laag aan de noordelijke horizon te zien. Foto: Jean-Marie Biets.
De Medemblik vuurbol van 27 februari 2024
Geen restanten neergekomen
Op 27 februari 2024 om 23:58:22 UT verscheen een zeer heldere vuurbol 5 kilometer ten zuiden van Hoorn en bewoog in noordoostelijke richting.
De vuurbol legde een 52,53 km lang lichtgevend traject af in 3,25 seconden tijd en doofde uit enkele kilometers ten zuiden van Anjum, gelegen in de gemeente Medemblik.
Vijf camera’s van het Europees Netwerk legden de vuurbol vast. De meeste stations zaten die avond verscholen achter een dik wolkendek en/of mistige condities.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 82,90 kilometer en doofde uit op 27,38 km hoogte. Hij bereikte zijn grootste helderheid van magnitude -12,22 op een hoogte van 52,3 km.
Voor de opnamen tekenden de stations EN89 (Herford, Duitsland), EN902 (Engelmanshoven, België), EN903 (Terschelling), EN905 Benningbroek en EN907 Oostkapelle.
Voor de camera in Benningbroek was de afstand tot de vuurbol het kortst: slechts 30,2 km hetgeen dan ook resulteerde in een bijzonder spectaculaire opname.
De opname vanuit Terschelling toont de vuurbol dwars door een dik wolkendek: er is verder geen ster te zien op deze opname!
De radiant van deze vuurbol lag in het sterrenbeeld kleine Leeuw nabij de grens LMi-Lyn.
Door zijn geringe snelheid van slechts 19 km/s moet deze vuurbol voor wie op dat moment buiten was een spectaculaire verschijning zijn geweest.
Gezien de diepe penetratie in de atmosfeer en de lage eindsnelheid van slechts 5,6 km/s zouden eventuele meteorietfragmenten verwacht kunnen worden. Echter, de vuurbol was hiervoor niet helder genoeg. De eindmassa op 27,4 km hoogte bedroeg ongeveer 39 gram. Mogelijk hebben wat splinters het aardoppervlak bereikt. Maar het is niet de moeite waard daarvoor een gerichte zoekactie op te zetten.
De in groen aangegeven stations legden de vuurbol EN20240227 vast.
Het grondtraject van de vuurbol, van Hoorn naar Medemblik, afgelegd in 3,25 seconden. Dat is een stuk sneller dan met de gelijknamige stoomtreinverbinding.
Illustratie: Czech Academy of Sciences, Pavel Spurný
Baan-, traject en dynamische gegevens van vuurbol EN20240227. De gemiddelde positienauwkeurigheid bepaald uit 4 posten bedraagt ca. 50 meter.
Uitmeten: Dutch Meteor Society; berekeningen Czech Academy of Sciences, Pavel Spurný.
De vuurbol van 27 februari 2024 23:58:22 UT gefotografeerd vanuit Benningbroek. De afstaand was hier slechts ruim 30 km. Foto: Jos Nijland.
De vuurbol gefotografeerd vanuit Oostkapelle. Foto: Klaas Jobse
Vanuit het Vlaamse Engelmanshoven verscheen de vuurbol zeer laag in het noorden in een mistige atmosfeer. Foto: Jean-Marie Biets.
Op zeer grote afstand, vanuit het Duitse Herford, werd de vuurbol laag aan de westelijke horizon vastgelegd. Foto: Jörg Strunk.