Waarnemen - dutch-meteor-society

Geminiden actief!

Vanaf eind november zijn ze weer waarneembaar, de Geminiden. Samen met de Perseïden en Quadrantiden zijn het de actiefste meteorenzwerm. Deze medium snelle meteoren zijn waarneembaar tussen 25 november en 20 december. De lijken een punt nabij de ster Castor (alpha Gemini) in het sterrenbeeld Tweelingen te ontvluchten. De Geminiden zijn afkomstig van de planetoide 3200 Pheathon.

Het maximum in 2022 vind plaats op 14 december om 13 UT (15 uur lokale tijd). Dat betekent dat we in de nacht 13/14 december oplopende activiteit mogen zien, maar ook de nacht erna 14/15 december is er genoeg te zien. Wel zal in de loop van de nacht de activiteit zichtbaar snel minder worden. Daar staat tegenover dat er in de laatste nacht meer heldere meteoren zichtbaar zullen zijn.
Helaas, dit jaar is de maan wel een spelbreker. Het is 6 dagen na volle maan en dat betekent dat de maan al snel opkomt op 13 december. Rond 17:00 UT (18:00 uur lokale tijd) is het donker genoeg om waar te nemen. De radiant staat dan net boven de noordoostelijke horizon. De maan komt op rond 20:15 UT en staat de radiant op 30 graden hoogte. De hoogste aantallen Geminiden zijn zichtbaar als de radiant op zijn hoogste punt staat. Dit is zo tussen 23 en 2 UT (00:00 en 03:00 lokale tijd). Onder optimale omstandigheden kunnen tot 100 Geminiden per uur gezien worden (zo tussen 22 en 02 UT), maar met de fel verlichte maan zal dat niet meer dan 30 á 40 per uur zijn. Een en ander hangt ook af van de perceptie van de waarnemer en in hoeverre men vrij zicht heeft. De maanloze periode op 14 december loopt van 17:00 UT tot 21:35 UT. Ook zal het aantal heldere meteoren wat hoger zijn dan de nacht ervoor.
Laten we hopen dat de weergoden meewerken in 2022… Meer info:

https://www.imo.net/files/meteor-shower/cal2022.pdf

Posities van de Geminidenradiant tussen 5 en 20 december.

Mogelijke Leonidenuitbarsting op 19 november 2022

Op donderdagavond 17 november 2022 rond 23:00 UT bereikt de bekende Leoniden meteoren zwerm haar jaarlijkse maximum met en verwachte ZHR van 10 á 15. De radiant staat dan 8 graden boven de horizon. Het beste kijkt men dan later in de ochtend naar de Leoniden als de radiant hoger staat. Je kunt dan tot 10 Leoniden per uur verwachten. Het zijn zeer snelle meteoren (72 km/s), schijnbaar afkomstig uit de sikkel van het sterrenbeeld Leeuw. Vaak laten de heldere exemplaren nalichtende sporen na. Dit jaar zijn er echter wat kansen op extra activiteit van de Leoniden.

Uitbarsting?

De astronomen Maslov en Sato zien een dichte nadering op zaterdagochtend 19 november 2022 tot het 1733 stofspoor achtergelaten door het moederlichaam van de Leoniden, de komeet 55P/Tempel-Tuttle. Maslov geeft als maximum tijdstip 06:00 UT (7:00 uur MET) en verwacht een ZHR van 200+ met heldere Leoniden. Sato is wat behoudender en geeft als maximum tijdstip 06:20-06:27 UT (7:20-07:27 MET) met een ZHR van 50+.

Omstandigheden

Beide tijdstippen vinden plaats tijdens de schemering. De astronomische schemering begint even na 5 UT, de nautische schemering even voor 6 UT. Echter, als de Leoniden inderdaad hoge activiteit geven en veel heldere exemplaren laten zien, zou er nog wel wat te zien moeten zijn. Bij een hoge ZHR zou de aanzet tot de piek zeker opmerkzaam moeten zijn. Wel stoort de afnemende maan nog enigszins. Ze staat bij de ster beta Virgo en komt op even na 03:00 UT (K=0,25). Begin eventueel al om 3 of 4 uur UT met waarnemen om te kijken of er al verhoogde activiteit is.
Er zijn ook nog naderingen tot stofsporen uit 1600 (18 november 2022 07 UT volgens Vaubaillon) en 1800 (21 november 2022 om 15 UT door Maslov). Beide zouden maar licht verhoogde activiteit opleveren en vinden plaats trouwens als het al licht is boven Europa.
Het is overigens altijd leuk om tussen 16 en 25 november de Leoniden waar te nemen. Soms treden er wel eens onverwachte kleine meteoren uitbarstingen op zoals in 2017 en 2018.

De positie van de Leoniden radiant op verschillende data.

Deze heldere Leonide vuurbol werd vastgelegd op 17 november 2017 om 01:27:22 UT door de all sky automaat EN908 te Ermelo.

Meer info

https://www.imo.net/files/meteor-shower/cal2022.pdf

Orioniden en Tauriden komen er aan!

De Orioniden in 2022

Op 21 oktober aanstaande vertonen de Orioniden, afkomstig van het moederlichaam komeet 1P/Halley, hun jaarlijkse maximum. De verwachte ZHR ligt tussen de 15-30. Rond het maximum komen deze zeer snelle (66 km/s) meteoren uit een gebied ongeveer 5 graden west van de ster gamma Gemini. Orioniden zijn meestal zwakke meteoren, maar soms zijn ook heldere exemplaren toty -2 niet ongewoon. Echte vuurbollen zijn wel zeldzaam. In 1993 en 1998 vertoonden de Orioniden uitbarstingen met een ZHR van 25 in de nacht 16/17 (alleen 1993) en 17/18 oktober (1993, 1998). In de periode 2006-2010 vertoonden de Orioniden grotere uitbarstingen (ZHR’s tussen de 40-90) als gevolg van de passage van de aarde door oudere stofsporen. Zie figuur voor de radiantposities.
Meer info:

2022 Meteor Shower Calendar, page 16.
Johannink C., Miskotte K., Orioniden analyse 2006, eRadiant 2006-5, p. 115-119
Johannink C., Miskotte K., Orioniden 2007: succesvol!, eRadiant 2008-1, p. 18-22

De Tauriden in 2022

De Tauriden zijn een oude meteorenzwerm, bestaande uit meerdere subzwermen die afkomstig lijken van meerdere moederlichamen, met als hoofdleverancier komeet 2P/Encke. Zo is er een noordelijke- en zuidelijke tak actief. De meteoren van deze zwerm zijn traag en lijken hun maximum in november te hebben. In sommige jaren is de zuidelijke tak wat meer actief, mogelijk als gevolg van meteoroiden die vastzitten een 7:2 resonantie met Jupiter. Op aarde zien we dan meer (heldere) Tauriden. Het laatste mooie jaar was 2005 en 2015 toen er soms zeer heldere vuurbollen werden gezien wereldwijd. In beide jaren werden soms 5 of 6 vuurbollen in één nacht vastgelegd door all sky camera’s in de BeNeLux. Ook in 2022 wordt dit verschijnsel, ook wel Asher jaar genoemd, terugverwacht. De ZHR in ‘normale’ jaren ligt meestal rond de 5, maar verdubbelt in de zogenaamde Asher jaren in de periode 25 oktober-10 november. Zie figuur voor de radiantposities in oktober en november.
Meer info:

2022 Meteor shower calender pg. 22
Miskotte K., Johannink C., De Tauriden: een interessante zwerm, eRadiant 2005-5, p. 135-145
Spurny P., et al, Discovery of a new branch of the Taurid meteoroid stream as a real source of potentially hazardous bodies, A&A 605, A68 (2017).

CAMS dekking door 9 van de 13 CAMS stations. Een goede dekking en record resultaten.

Tauriden komen tot leven

Vuurbol boven Duitsland

Hoewel het nog te vroeg is om daar iets over te zeggen, lijkt het Tauridenseizoen geopend met een zeer helder exemplaar boven Duitsland.
Deze is ook vanuit ons land waargenomen.
De vuurbol verscheen op donderdagavond 27 oktober omstreeks 18h17m UT (20h17m lokale zomertijd) zeer laag in het oosten. Juist vanwege het tijdstip én de lage verschijningshoogte, is de vuurbol waarschijnlijk door velen gezien.
De vuurbol werd zeer laag aan de oostelijke horizon vastgelegd door ons all-sky station in Woold, EN900.

Ook vastgelegd door het Tsjechisch netwerk

Het is op dit moment hoogzomer in centraal Europa, zo meldt de beheerder van het Centraal Europese netwerk, Pavel Spurný. De vuurbol van 27 oktober is door alle (en dat zijn er 20!) stations van het netwerk vastgelegd. Het meest westelijke station, Tautenburg, had de vuurbol vrijwel in het zenit. Er zitten juweeltjes van opnamen tussen.
Vanuit Tautenberg werd ook een zeer fraai en gedetailleerd spectrum van de vuurbol vastgelegd.
Gezien onze grote afstand tot dit event en de vele goede Tsjechische opnamen onderneemt de Dutch Meteor Society geen verdere (reken)actie aan deze vuurbol. Eventueel nog binnenkomende opnamen worden aan de Tsjechen beschikbaar gesteld om mee te draaien in de grote set.

Twee maal raak en twintig (!) maal in Tsjechië. De vuurbol van 27 october verscheen vanuit ons land zowat óp de oostelijke horizon.

Tauriden zeer actief!

CAMS impressie oktober 2022

In de maand oktober 2022 werden met CAMS in totaal ruim 9700 banen vastgelegd. Door het veelvuldig zonnige en nazomerachtige weer kon in 30 van de 31 nachten resultaat worden behaald.

De Orioniden en de Tauriden hadden zoals altijd een belangrijk aandeel in deze score. Vooral de Tauriden lieten zich eind oktober niet onbetuigd.
We geven alvast een radiantplot van de 3626 banen die zijn vastgelegd in het post-Orionidenmaximum tot het einde van de maand (23 – 31 oktober).

In het volgende nummer van Radiant een uitvoeriger terugblik op deze bijzondere maand, mede dankzij een bijzondere Tauriden terugkeer.

Ook all-sky stations oogstten

Op 19 oktober werd de 100e meervoudig gefotografeerde vuurbol van dit jaar vastgelegd. Maar ook qua vuurbollen lieten de Tauriden zich niet onbetuigd. Tussen 19 oktober en 5 november werden maar liefst 15 vuurbollen meervoudig gefotografeerd waaronder veel Zuidelijke Tauriden. De foto’s geven een impressie van één van de vele fraaie simultaanopnamen.