Nieuws - dutch-meteor-society

Weinig maanlicht rond Orionidenmaximum

Orioniden onder gunstige omstandigheden zichtbaar

Nieuwe maan op zaterdag 14 oktober betekent gunstige omstandigheden voor de Orioniden.
De zwerm heeft zijn maximum op 22 oktober, de maan is dan net voorbij het eerste kwartier en gaat op 21 oktober rond 23 uur onder. De radiant van de Orioniden ligt dan rechts van de ster γ Gemini (Tweelingen) en staat dan laag in het oosten. Overigens is het verloop van de Orioniden activiteit niet zo hoog, tussen 20 en 25 oktober kun je altijd leuke aantallen Orioniden zien tegen de ochtendschemering. Houd er wel rekening mee dat na 22 oktober de maan elke nacht een uur ater ondergaat.
Orioniden zijn in het algemeen zwakke en snelle meteoren. Ze zijn net als de eta Aquariiden in mei, afkomstig van de beroemde komeet 1P/Halley. Dus elke keer als je een Orionide meteoor ziet, zie je in feite een stukje van komeet 1P/Halley verdampen. De wat helderder Orioniden laten vaak nalichtende sporen zien. De zwerm is in de CAMS waarnemingen actief vanaf 25 september tot 15 november.
Echter voor de visuele waarnemer is ze pas duidelijk waarneembaar vanaf begin oktober tot 10 november. Uitgebreid onderzoek laat zien dat de maximale activiteit variëert met ZHR’s tussen de 15 en 30. Het gunstigste moment om Orionide waar te nemen is als de radiant (het schijnbare vluchtpunt) op zijn hoogst staat. Dit is rond 5 uur lokale tijd. Kijk je vanuit een stedelijke locatie verwacht dan tussen de 5 en 10 Orioniden per uur rond dat tijdstip. Vanaf een landelijke locatie zonder stadslicht rond de 15 per uur. Hoe donkerder een waarnemer zit, hoe meer er te zien is.
Lang heeft men gedacht dat de Orioniden een zeer stabiele meteorenzwerm is. Maar in 1993, 1998 en de periode 2006 tot 2010 liet de zwerm indrukwekkende uitbarstingen zien die soms meerdere nachten actief bleven. Die uitbarstingen lieten ook veel heldere Orioniden zien. In 1993 en 1998 werd rond 17/18 oktober activiteit zien, die normaal is rond het maximum (ZHR 25). In 2007 werd zelfs activiteit waargenomen die vergelijkbaar was met een normaal Perseiden maximum. Voor dit jaar worden geen uitbarstingen verwacht rond 22 oktober. Maar gezien de onverwachte gebeurtenissen in 1993 en 1998 is het verstandig om de nacht 17/18 oktober waar te nemen. Want je weet maar nooit!
Naast de Orioniden zijn nog een aantal kleinere zwermpjes actief, zoals de epsilon Geminiden, Leo Minoriden, noordelijke en zuidelijke Tauriden. De sporadische activiteit is ook hoog in oktober.

Radiantpositie van de Orioniden tussen 5 oktober en 5 november. De radiant van het kleine zwermpje de epsilon Geminiden is ook aangegeven op dit kaartje.

Nieuwe Franse meteoriet

Neergekomen op tuintafel

Een zeer heldere bolide werd waargenomen in de nacht van zaterdag 9 september op zondag 10 september om 22:13 UT. Het werd gedetecteerd door 10 camera’s van het FRIPON-netwerk en gerapporteerd door meer dan 300 ooggetuigen op het AMS/IMO/ Vigie-Ciel-platform.
Ook zijn er twee opnamen vann het EN vanuit Wilderen en Humain. Deze opnamen zijn zeer laag aan de horizon (slechts 3 graden hoogte) en laten geen breaks zien. Het uit deze opnamen berekende traject komt goed overeen met het door Fripon berekende waarbij wij tot een hogere eindhoogte komen, omdat het lichtzwakkere laatste deel van het traject door de geringe hoogte boven de horizon niet is vastgelegd.
Het FRIPON/Vigie-Ciel-team verwerkt de opnamen automatisch maar nog vóór de afronding van de berekeningen, op de ochtend van de 12^e september, werd het team gecontacteerd door de lokale astronomie vereniging ‘Pôle des étoiles’ in Nancay. Zij waren benaderd door een inwoner van de gemeente Sauldre en Sologne die vermoedde dat ze meteorieten op haar terrein had gevonden.
Leden van ‘Pôle des étoiles’ stelden vast dat er inderdaad meteorieten waren neergekomen.
De gelukkige vinder wenste anoniem te blijven.
Een fraai fragment van de meteoriet is buiten de handen van meteorite hunters gebleven en is inmiddels overgebracht naar het National Museum of Natural History in Parijs voor verdere analyse.

Noviteit: meteoriet viel op tuintafel!

De meteoriet kwam tijdens de landing neer op een tuintafel. Het geluid hiervan werd vastgelegd door een bewakingscamera!

De teams van FRIPON / Vigie-Ciel en de Pôle des Étoiles de Nançay zijn dank verschuldigd aan de vinder van de meteorieten die hun in staat hebben gesteld het fragment voor de wetenschap en het National Museum of Natural History te behouden.

Bron

https://www.vigie-ciel.org/2023/09/10/bolide-du-10-septembre-00h13/

Op deze site (in het Frans) kan het neerkomen van de meteoriet op de tuintafel beluisterd worden.

De val van de meteoriet op 9 september 2023 in midden Frankrijk, vastgelegd door camera EN901 te Humain.
Foto: Jean Marie Biets

Hetzelfde object, vastgelegd door EN902 te Wilderen.
Foto Jean-Marie Biets.

Samenstelling van de neergekomen fragmenten op 9 september 2023. Foto Vigie-ciel/Fripon.

376895018_787424466723540_5612221724465032298_n

374214042_787424570056863_4785470718558780754_n

376787778_787424620056858_2533113189222035507_n

Foto’s: Pôle des Etoiles, Nancay.

Dag van de Meteoriet

27 oktober 2023: ‘de dag van de meteoriet’ in Diepenveen

Op 27 oktober 1873 valt in de directe omgeving van het dorpje Diepenveen een meteoriet. Ooggetuigen vinden de steen en brengen hem naar de onderwijzer in het dorp. Daarna geraakt de steen lange tijd buiten beeld om in 2012 bij toeval ‘herontdekt’ te worden. De unieke meteoriet is wetenschappelijk onderzocht en wordt bewaard bij Naturalis in Leiden. Het één van de slechts zes bekende Nederlandse meteorieten. Dit jaar is het precies 150 jaar geleden dat de meteoriet gevallen is en de Historische Vereniging Dorp Diepenveen en Omgeving (HVDD) organiseert – samen met de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (KNVWS) – op vrijdag 27 oktober een feestelijk programma in het Kulturhus in Diepenveen.

De Dag van de Meteoriet

Precies 150 jaar ná de inslag wordt in Diepenveen op vrijdag 27 oktober een feestelijk programma georganiseerd met een aantal evenementen, waaronder de onthulling van een herinneringsmonument en de presentatie van het boek ‘150 jaar meteoriet Diepenveen’. In het Kulturhus in Diepenveen kan het publiek kennisnemen van wat er anderhalve eeuw geleden gebeurde via een aantal lezingen en workshops. Wie waren die ooggetuigen uit 1873? Hoe worden meteorieten gevonden en waaraan kun je ze herkennen? Ook wordt een wandeling georganiseerd naar de omgeving van de vindplaats van de meteoriet waar een informatiebord wordt onthuld. Spectaculair is ook een demonstratie verzorgd met een zogenaamde Meteoriet Impact Simulator, een apparaat dat nabootst hoe een meteorietinslag plaatsvindt en hoe de inslagkrater er uitziet. Voor jong en oud is een bezoek aan het mobiele planetarium een unieke belevenis om kennis te maken met de sterrenhemel.

Avondprogramma met interessante publiekspresentaties

Het programma wordt op de vrijdagavond afgesloten met een aantal publiekspresentaties in het Kulturhus in Diepenveen. Het lezingenprogramma biedt een breed publiek een fraaie inkijk in de wereld van meteoren- en meteorietenonderzoek. De bezoeker reist mee terug in de tijd naar 1873 en hoort welke omzwervingen de Diepenveense meteoriet sindsdien heeft gemaakt. Ook wordt besproken waarom deze meteoriet zo uniek is en welke informatie dit oplevert over de ontstaansgeschiedenis van ons zonnestelsel en van de aarde. En wordt uitgelegd hoe (amateur)astronomen continu de hemel in de gaten houden om een mogelijke meteoriet zo spoedig mogelijk te kunnen vinden.

Op de websites van de HVDD (www.historischeverenigingdiepenveen.nl) en de KNVWS (www.knvws.nl/symposium/) is meer informatie beschikbaar over wat er allemaal op ‘De Dag van de Meteoriet’ te beleven valt. De activiteiten en lezingen zijn gratis bij te wonen. Voor de lezingen in de avond dient men zich aan te melden via één van de genoemde websites (bij voorkeur vóór 15 oktober).

De Diepenveen meteoriet.
Foto: Sebastiaan de Vet (TUDelft/Naturalis).

De grote vuurbol van 31 augustus 2023

Vuurbol door drie EN stations vastgelegd

Op 31 augustus tussen 2:38:49 en 2:38:57 UT trok een zeer heldere vuurbol over Belgisch Limburg.
De vuurbol werd door drie camera’s van het EN vastgelegd. De weersituatie boven de Benelux was op het moment van verschijnen van de vuurbol zeer ongunstig. De meeste EN stations meldden bewolking en zelfs regen.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 69,85 km zo’n 30 km ten zuidoosten van Brussel en doofde 7,5 seconden later op een hoogte van 20,0 km uit 10 km ten zuidwesten van Maastricht boven de Nederlands-Belgische grens.
De vuurbol legde in die tijd een traject van 80,64 kilometer af onder een invalshoek van 31 graden met het aardoppervlak.

Zeer helder
De vuurbol vertoonde geen of weinig flares. De maximale fotometrische magnitide lag tussen de -10 en -12. Er heeft niet of nauwelijks fragmentatie opgetreden.
Voor de post te Wilderen verscheen de vuurbol onder ideale omstandigheden en in een ideale postie. De hemel was hier onbewolkt en het gehele vuurboltraject was hoog aan de hemel zichtbaar.
Vanuit Woold gezien trok de vuurbol exact over de volle maan, welke die nacht vanwege publicitaire aandacht veel bekijks had: er was sprake van een blauw supermaan. Dat maakte de opname vanuit Woold moeilijk te bewerken, temeer daar er ook hoge bewolking rondom de maan zichtbaar was.
Het tijdstip of liever het tijdsinterval van verschijnen werd geleverd door de high-speed fotometer van de Tsjechische Academie van Wetenschappen, opgesteld op het Zdenek Ceplecha observatorium te Winterswijjk-Woold.

Geen meteorieten
Uit de berekeningen blijkt, dat er hoogstens een fragment van 200 gram maar waarschijnlijk nog een stuk kleiner, over was bij het uitdoven van de vuurbol. Een groter eindfragment had een lagere eindhoogte dan 29 km opgeleverd.

Radiant en baan
De geometrie van deze vuurbol ten opzichte van de fotografische posten was zeer gunstig; de convergentiehoek tussen de posten Woold en Wilderen bedroeg maar liefst 86 graden.
Station EN902 toonde het gehele spoor en hieruit kon een initiële snelheid van 12,66 +/- 0,06 km/s worden afgeleid.
De radiant lag bij RA = 322,3; DEC 15,9 in het sterrenbeeld Pegasus, ongeveer 5 graden ten noordwesten van de ster ε Pegasi.
Vóór de ontmoeting met de aarde draaide de meteoroïde om de zon in een elliptische baan met een halve lange as van 1,32 AE met een inclinatie van 3,5 graden op de ecliptica. De omloopstijd van het object bedroeg 1,52 jaar.
De initiële massa bedroeg enkele kilogrammen.

Meet- en rekenwerk
Het meetwerk aan de opnamen werd uitgevoerd door de Dutch Meteor Society, de uiteindelijke berekeningen door Pavel Spurný van de Tsjechische Academie van Wetenschappen.

Overzicht van de stations:
Groen: Vuurbol van 31 augustus vastgelegd.
Rood: Bewolkt
Geel: Buiten bedrijf of storing

Het grondtraject van de vuurbol van 31 augustus 2023 over Belgisch Limburg.

De vuurbol van 31 augustus 2023, vastgelegd door station EN902 Wilderen. Foto: Jean-Marie Biets.

Vanuit Winterswijk-Woold gezien trok de vuurbol precies over de maan. Linksonder komt het laatste deel van het traject uit de wolken, die de maan omfloersten.
Foto: Hans Betlem

De vuurbol van 31 augustus 2023, vastgelegd door station EN907 Oostkapelle. Foto: Klaas Jobse

Perseïde vuurbol en nalichtend spoor boven Frankrijk

Een weergaloos mooie Perseïde vuurbol

In de nacht van 15 op 16 augustus 2023 verscheen er een zeer heldere Perseïde vuurbol boven Frankrijk. DMS waarnemer Koen Miskotte was getuige, legde de vuurbol vast én het nalichtend spoor gedurende meer dan 45 minuten.
Een uitgebreid waarnemingsverslag in Radiant 2023-3, te verschijnen eind september 2023.
Een stukje uit deze verslagen…

Voor deze nacht werd geopteerd voor een actie tussen 23:15 en 03: 15 UT. Waarneemmaatje Michel vandePutte zou iets later startten.
Ik schrik wakker van een vallende wekker, zo rond 22:15 UT. Hmm, nog maar even proberen te slapen… maar ik ben klaar wakker. Nou ja, dan maar naar buiten! Ik kijk eerst even bij de all sky camera: die blijkt het weer eens niet te doen. Na wat opstart problemen lukt het eindelijk. Dan de aandacht verleggen naar de Sony Alpha A7sII met de Sigma 20 mm F 1.4 lens. Het plan was om het fraaie vakantiehuis erop te zetten met een mooie sterrenhemel erboven. Echter, de Melkweg was ook mooi in het zuiden en besloot ik om eerst 30 minuten dit te fotograferen. Om 22:30 start de camera. De all-sky wordt nog even gecheckt en die doet het. Vervolgens de spullen halen om visueel waar te nemen.
Het is 22:47 UT als ik start, dit is ruim 25 minuten eerder dan gepland. Om 22:49:58 UT (timing van Fripon station Marseille) verschijnt één van de fraaiste Perseïden die ik ooit gezien heb: met minimale helderheid van magnitude -8 beweegt deze meteoor door Cygnus naar iets links van het “wolkje” van Scutum! Wow: what a beast en kijk eens naar het heldere nalichtende spoor (magnitude +1). Tot mijn verbazing blijft een deel van het spoor makkelijk zichtbaar.
Om 22:54 UT is het spoor nog altijd zo helder als de Andromeda nevel, om 22:57 UT wordt het wat zwakker, om 22:58 UT moet je echt goed kijken om het te zien en om 22:59 is het niet meer zichtbaar met het blote oog.
Daarmee bleef het nalichtende spoor dik 9 minuten zichtbaar! Het is sinds de Leoniden van 2001 dat ik zulke langdurige nalichtende sporen heb gezien.
Echter, meteen na de vuurbol maakte ik mij wel zorgen om de all sky camera. Ik hoorde kort na de vuurbol een klik. Dit zou de dichtslaande sluiter kunnen zijn, maar ook een opengaande sluiter! Gelukkig besefte ik ook meteen dat de vuurbol ook in het cameraveld van de Sony Alpha was verschenen. Inderdaad, na de waarneemnacht bleek dat de all sky camera dicht zat tijdens de vuurbol: 22:49:57 camera dicht, vuurbol om 22:49:58, camera open 22:50:00 UT… Wel is het nalichtend spoor een aantal opnamen te volgen. De opname van de Sony Alpha is van grote schoonheid, de vuurbol staat er grotendeels op met een fraaie Melkweg. Met het nalichtende spoor in gedachten heb ik de camera langer laten lopen dan gepland. Tot 23:34 UT, daarna is ze op het huis gericht. Dit was nog te vroeg, want het nalichtend spoor is tot die laatste opname nog net te zien. Dat betekent, dat het nalichtend spoor fotografisch 45 minuten te volgen is op de opnamen!
Wat een manier om je waarneemsessie te startten, WOW! Als die klok niet gevallen was, was de actie rond 23:15 UT gestart en was de vuurbol niet gefotografeerd en niet visueel gezien! Murphy rules maar nu toch even niet….

Bekijk de ontwikkeling van het nalichtend spoor in meer dan 80 opnamen:

Animated gif nalichtend spoor

Eerste impressies Perseïden 2023

Perseïden actief met mogelijk nog een naverbrander…

Tot de nacht 10/11 augustus voerden bewolking en regen de regie. Voorafgaand aan deze nacht hebben we maar weinig waarnemingen kunnen verzamelen.
De nacht 10/11 augustus was vrijwel overal glashelder en heeft veel data opgeleverd.
De nacht 11/12 augustus is vrijwel geheel ten onder gegaan in bewolking en (veel) regen.
De maximumnacht 12/13 augustus gaf een wisselend beeld: aanvankelijk waren er uitgebreide en dikke cirrusvelden; later op de nacht klaarde het in de BeNeLux wat meer op en zijn wat visuele waarnemingen gedaan en veel CAMS data verzameld.

Frankrijk

Waarnemers Koen Miskotte en Michel VandePutte rapporteren vanuit Frankrijk: ‘Overdag wat heiïg en cirrus, maar ’s avonds lost alles op. Geen Provencaalse tophemel (grensmagnitude 6,7 á 6,8) maar met een 6,6 en veel contrast absoluut niet te klagen.
De nacht van 11 op 12 augustus gaf gedurende anderhalf uur forse activiteit. Daarvoor en erna was het een stuk rustiger. Een drietal vuurbollen van -4, -5 en -6.
De nacht van 12 op 13 augustus een lange sessie gedaan. Wisselende activiteit van matig tot fors. Ook nu weer een paar fraaie vuurbollen van -4, -4, -6 en -7.’

Nederland

Carl Johannink en team meldt veel cirrus en daarom recreatief waarnemen. Om 2:20:16 werd de flare van een zeer heldere vuurbol waargenomen.
Hans Betlem telde in een uur tijd tussen 1:30 en 2:30 UT een dertigtal Perseïden onder matige omstandigheden met veel cirrusbewolking. De vuurbol van 2:20:16 verscheen vrijwel in het Zenit en liet een nalichtend spoor van 7 seconden na. De vuurbol werd geschat op -5 á -6. Hij is vastgelegd door de all-sky EN900 te Winterswijk Woold en is minimaal simultaan opgenomen met EN902 Wilderen. Het tijdstip werd bepaald met de high-speed fotometer EN301 te Winterswijk-Woold.

CAMS

Voorlopige resultaten van de nacht 10/11 augustus: meer dan 800 banen vastgelegd. Radiantplot zie figuur.
De nacht 12/13 augustus gaf veel bewolking maar gelukkig cirrus waardoor veel heldere meteoren toch vastgelegd konden worden. Op de ochtend van de 13^e augustus konden al 160 banen worden berekend uit de summiere beschikbare data.

De show is nog niet over!

De International Meteor Organization (IMO) neldt, dat gedurende de nacht 13/14 augustus nog een behoorlijke meteorenactiviteit verwacht mag worden.

Volgens Jérémie Vaubaillon (Paris Observatory) is het mogelijk, dat de aarde een stofspoor, uitgestoten door komeet 109P/Swift-Tulle in het jaar 68 voor Christus doorkruist op 14 augustus tussen 1h en 2h45m UT. Het is onduidelijk wat er verwacht mag worden maar blijf paraat en mis niets!

Nacht 13/14 augustus 2023

Visuele waarnemers in Nederland (Carl Johannink en Hans Betlem) en in Frankrijk (Koen Miskotte en Michel VandePutte) melden geen noemenswaardige verhoging van de activiteit van de Perseïden in het tijdsinterval van de doorgang door de 68 BC stofpassage.
Op de radiografiek en ook het IMO video netwerk geeft een piekje tussen 2h en 3h UT met een ZHR van 80 á 90 terwijl die normaal 50 á 60 is.
Impressie vanuit Frankrijk: wisselende activiteit mety veel zwakke meteoren.|Wel aardig wat vuurbollen: 3 á 4 vuurbollen tussen de -3 (1x) en -6 á -7 (3x) in de laatste uurtjes.

Vuurbollen

Het EN netwerk legde de nodige Perseïde vuurbollen vast. Vanuit Humain (EN901) werden 12 vuurbollen vastgelegd; vanuit Wilderen (EN902) 11.
De helderste verscheen op 14 december rond 1:00:57 en is te bewonderen als catch of the day. De vuurbol is minimaal simultaan gefotografeerd met post EN902 te Wilderen.

CAMS

Per 14 augustus einde dag data van 66 camera’s beschikbaar. 1450 Perseïdenbanen konden worden berekend.
Zie de figuren voor de berekende radiantposities van de Perseïden die nacht.

Compilatie van 118 Perseïden boven Dwingeloo in de nacht van 12 op 13 augustus 2023, gemaakt met een GlobalMeteorNetwork camera door Tammo Jan Dijkema. Bron: CAMS BeNeLux.

Radiantposities met zeer prominent de Perseïdenradiant in de nacht van 10 op 11 augustus 2023 uit CAMS data. Bron: CAMS BeNeLux.

Mogelijke doorkruising van de aarde van een stofspoor, uitgestoten in 68 voor Christus in de nacht 13/14 augustus 2023.
Bron: IMO

Radiantposities in de nacht 13/14 augustus 2023 uit CAMS data.
Bron: CAMS BeNeLux.

Perseïdenradiant (detail) in de nacht 13/14 augustus 2023, bepaald uit CAMS data.
Bron: CAMS BeNeLux.

EN vuurbollen in nieuwe database

Fotografische data van 300 EN-vuurbollen

Uit alle EN vuurbollen, vastgelegd door ons netwerk sinds het gebruik van digitale camera’s (eerste simultane vuurbol in 2011) zijn per eind juli 2023 300 banen en trajecten en fotometrische gegevens vastgelegd.
Een mijlpaal, bereikt dankzij de inspanningen van de vele camera operators.
Gedurende de afgelopen jaren heeft ons netwerk een spectaculaire ontwikkeling meegemaakt, niet alleen in het aantal stations maar ook in de professionaliteit en kwaliteit van de aangeleverde opnamen.
Van alle materiaal tot heden is een lijvige database aangemaakt, voorzien van allerlei query’s (zoekopdrachten) waarmee je bv. snel kunt zien aan hoeveel simultaansets elk station heeft bijgedragen. Het aantal uitgemeten en verwerkte opnamen is spectaculair: het zullen er vlug zo’n 1000 zijn.
Niet alle sets zijn in de database opgenomen. Sommige zijn kwalitatief minder of hebben ongunstige geometrie. Van een (klein) aantal opnamen is geen nauwkeurige fotometrie mogelijk.
De database met alle query’s kan onder de naam ENfireballs_2023 als MS-Access database worden opgehaald op het publieke deel van onze DMS ftp-site.
De macro’s zijn veilig. Bij openen volgt er wellicht een melding van Microsoft (=standaard wanneer onbekende macro’s worden aangetroffen). Volg de aanwijzingen om het bestand als veilig te markeren.
Op niet al te lange termijn zal de database ook worden gekoppeld aan onze online sql database systeem en zal hij ook worden aangeboden ter opname in de IAU fotografische database.

Om gebruik te kunnen maken van de query’s is Microsoft Access nodig. Dit programma maakt deel uit van de meeste Office pakketten.

Download database

Zomerzwermen dienen zich aan!

Meteorenactiviteit neemt snel toe!

De waarnemers die dagelijks de data van hun CAMS camera’s analyseren hebben het al gemerkt en langzamerhand zullen ook de visuele waarnemers het weer gaan zien: de meteorenactiviteit neemt weer snel toe.
Het zijn niet meer alleen de (lage) sporadische frequenties, maar nu beginnen ook de eerste zomerzwermen weer duidelijk zichtbaar te worden in de CAMS data.
We zien op de plot van radianten rechts de eerste Perseïden verschijnen.
Linksonder zien we activiteit van de Capricorniden.
Aan de linkerkant zien we nabij RA=355 en DE=12 activiteit van het zwermpje Juli Pegasiden [#175 JPE]. Radiant en snelheid van de Juli Pegasiden komen overeen met de grote komeet van 1771 (C/1771 A1) als ook met komeet C/1979 Y1 Bradfield.
Het loont dus de moeite weer eens een nachtje buiten te gaan zitten!

Referentie
Holman & P. Jenniskens,
Discovery of the Upsilon Andromedids (UAN, IAU #507),
WGN 41 [2], p.43-47

Radiantplot van meteoren, vastgelegd met CAMS in de nacht van 17 op 18 juli 2023. Clustering van radianten begint zichtbaar te worden.

Zeer heldere vuurbol boven west Brabant op 8 juli 2023

Vuurbol magnitude -16 door 9 EN camera’s vastgelegd

Overzicht van de actieve EN posten. Groen heeft de vuurbol van 8 juli vastgelegd; rood niet vastgelegd; geel niet bekend.

Op 8 juli 2023 om 23h28m02s UT verscheen een zeer heldere vuurbol boven westelijk Brabant.
De vuurbol werd door negen camera’s van het EN vastgelegd. De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 97,9 km ter hoogte van St. Maartensdijk op het Zeeuwse eiland Tholen en doofde ruim 2,5 seconden later uit op een hoogte van 60 km boven het plaatsje Wouw, ongeveer 5 km ten westen van het Brabantse Roosendaal. In deze 2,5 seconden legde hij een traject af van 45 km onder een invalshoek van 32 graden met het aardoppervlak.

Zeer helder
De vuurbol is tot op grote afstand gefotografeerd: vanuit de verste post, Herford, bedroeg de afstand 335 km.
De vuurbol vertoonde geen of weinig flares. De helderheid liep meteen zeer sterk op en hij bereikte een absolute fotometrische helderheid van magnitude -16.04 op een hoogte van 84 km.
Na deze maximale helderheid bleef de vuurbol nog gedurende ruim één seconde zichtbaar op de fotografische opnamen.

Geen meteorieten
Vanwege de grote helderheid en het schijnbaar nauwelijks voorkomen van fragmentatie, waren de verwachtingen hoog gespannen. Zou er eindelijk weer eens een meteorietval zijn vastgelegd?
Helaas werd die hoop snel de grond in geboord. Met een eindhoogte van zo’n 60 km is het uitgesloten dan materiaal de grond heeft bereikt. Weer niet…

Radiant en baan
De geometrie van deze vuurbol ten opzichte van de fotografische posten was niet erg gunstig. Aan de foto’s is te zien, dat de meeste stations de vuurbol vrijwel head-on hebben vastgelegd. Alleen de posten Benningbroek, Ermelo, Wilderen en Humain hadden hem vrijwel opzij, maar deze laatste twee zaten juist weer op grote afstand.
Station EN907 Oostkapelle toonde de meeste (en scherpste) breaks. Hieruit kon een initiële snelheid van 16,16 +/- 0,05 km/s worden afgeleid.
De radiant lag bij RA = 233.6; DEC 45.9 in het sterrenbeeld Bootes, ongeveer 5 graden boven de ‘vlieger’.
Vóór de ontmoeting met de aarde draaide de meteoroïde om de zon in een elliptische baan met een halve lange as van 2,34 AE met een inclinatie van 15 graden op de ecliptica. De omloopstijd van het object bedroeg 3,58 jaar.
De initiële fotometrische massa bedroeg ongeveer 135 kg.

Het grondtraject van de vuurbol van 8 juli 2023. Het traject lag vlak bij de post Oostkapelle maar deze plot laat zien, dat ook daar de vuurbol vrijwel in de rug werd gefotografeerd. Ook hier dus maar een zeer kort spoortje.

EN89 Herford. Foto Jörg Strunk

EN900 Winterswijk-Woold. Foto Hans Betlem

EN901 Humain. Foto Jean-Marie Biets

EN902 Wilderen. Foto Jean-Marie Biets

EN905 Benningbroek. Foto Jos Nijland

EN906 Bussloo. Foto team VSB: Mark-Jaap ten Hove en Jaap van ‘t Leven

EN907 Oostkapelle. Foto: Klaas Jobse

EN908 Ermelo. Foto Koen Miskotte

De meteorenzwermen van juli en augustus komen er weer aan!

Maanlichtloze Perseïden in 2023

Inleiding
Met nieuwe maan op 16 augustus zijn de waarneemomstandigheden om de Perseïden-meteorenzwerm waar te nemen dit jaar erg gunstig. Rond het maximum van de zwerm zal tegen de ochtendschemering een smal maansikkeltje in het oosten zichtbaar zijn.
Dit jaar wordt een normale terugkeer van de zwerm verwacht met daarnaast een tweetal kansen op iets verhoogde activiteit.

Laurentiustranen
De Perseïden worden ook wel de Laurentiustranen genoemd. Dit heeft te maken dat 10 augustus de feestdag is van de heilige Sint Laurentius. De reden voor deze feestdag is wel wat vreemd: hij werd namelijk op 10 augustus 258 in Rome levend op een rooster verbrand. Daarbij zou hij zoveel tranen gelaten hebben dat de Perseïden deze bijnaam hebben gekregen.

Swift-Tuttle
De Perseïden zijn afkomstig van het stof van 109P/Swift-Tuttle, ontdekt in 1862. Astronomen uit die tijd berekenden dat de komeet een elliptische baan volgt met een omloopstijd van 120 jaar en verwachtten de terugkeer van de komeet ergens tussen 1969 en 1972. De Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli ontdekte de link tussen de komeet en de bekende Perseïdenzwerm in 1867.
Komeet 109P/Swift-Tuttle beweegt in een langgerekte retrograde baan om de zon, waardoor. de bewegingsrichting van de komeet en de Perseïden tegen de beweging van de planeten in gaat. De baaninclinatie (hoek van de Perseïdenbaan met de ecliptica) bedraagt ongeveer 114 graden.
De baan wordt sterk beïnvloed door de zwaartekracht van Jupiter. Vrij recent werd ontdekt dat de komeet in een 1:11 resonantie met Jupiter beweegt. Eén omloop van 109P/Swift-Tuttle valt samen met 11 omlopen van Jupiter. Daardoor is de omlooptijd van 109P/Swift-Tuttle niet constant en varieert ruwweg tussen de 128 en 133 jaar.
In 1992 herontdekte de Japanse amateurastronoom Tsuruhiko Kiuchi de komeet 109P/Swift-Tuttle. Dit leverde in de periode 1989-1997 een aantal meteorenuitbarstingen op door de aanwezigheid van stofsporen van komeet 109/PSwift-Tuttle met ZHR’s tussen de 150 en 500. Deze serie uitbarstingen is nu voorbij, maar dankzij de zwaartekrachtsinvloed van Jupiter en Saturnus worden we zo nu en dan nog wel eens verrast met hogere activiteit zoals in 2016.

Verhoogde activiteit?
De Perseïdenzwerm is flink uitgestrekt; het kost de aarde zes weken om de zwerm te doorkruisen. De eerste Perseïden zijn al zichtbaar tussen 10 en 15 juli; de laatste eind augustus. Perseïden zijn snelle meteoren (59 km/s) en laten vaak flares (helderheids opvlammingen) zien. Ook hebben de heldere exemplaren regelmatig nalichtende sporen. De zwerm is het beste waar te nemen in het tweede deel van de nacht bij een hoge stand van de radiant aan de hemel.
Het maximum van de zwerm wordt dit jaar in de vroege ochtenduren van 13 augustus tussen 9 en 12 uur verwacht als de zon alweer op is in Europa. Dat houdt in dat we in de ochtend van de 13de vanuit Nederland maximale aantallen kunnen zien. Hoeveel, hangt onder meer af van de aanwezigheid van bewolking, de hoeveelheid lichtvervuiling, hoe goed de ogen van de waarnemer zijn en of hij/zij volledig uitzicht heeft. Vanaf een donkere locatie met vrij uitzicht zou je tegen de ochtendschemering tot 60 meteoren per uur mogen verwachten.
Rond 5 uur (de schemering is dan al begonnen) kan er wat extra activiteit zijn als gevolg van een Perseïdenfilament. Dit is een soort van verdichting in het komeetstof. In 2018, 2019 en 2021 werd extra Perseïdenactiviteit waargenomen in de nacht van13 op/14 augustus. In 2021 lag de ZHR zelfs boven de 200. Helaas is in 2022 geen piek waargenomen.
Buiten dit filament om wordt er ook nog wat extra activiteit verwacht als gevolg van de passage van de aarde door een oud stofspoor van komeet 109P/Swift-Tuttle uit 68 BC. Hoeveel extra activiteit dit gaat opleveren is moeilijk te zeggen omdat het een zeer oud stofspoor betreft. Duidelijk is dat we dit jaar veel meteoren kunnen zien tussen 10 en 15 augustus.

Verder lezen
De Perseïden: Ontmoetingen met stof van komeet 109P/Swift-Tuttle

In de activiteitsperiode van de Perseïden beweegt de radiant door de sterrenbeelden Cassiopeia, Perseus en Camelopardalis. Deze verplaatsing wordt veroorzaakt door de beweging van de aarde om de zon. Daardoor verandert de richting waaruit de Perseïden vandaan lijken komen.

Compositie foto gemaakt door Peter van Leuteren in de nacht 12/13 augustus 2013 vanuit het Provencaalse Revest du Bion. Op de voorgrond is een aantal meteorenwaarnemers van de DMS actief . Camera: Canon EOS 40D met een Canon EF 15 mm F 2.8 fish eye lens.

« First ‹ Prev 3 4 567 8 Next ›